19-01-2020, Saat: 22:31
İcra müdürlüğünce satış sonucu elde edilen paraların paylaştırılması
Paraların paylaştırılması, icra takibinin son safhasıdır. Buraya kadarki safhalara (yani takip talebi, ödeme emri, haciz ve satış safhalarına) geçilebilmesi için alacaklının talepte bulunması gerektiği halde, paraların paylaştırılmasına (ödenmesine) başlanabilmesi için alacaklının bir talebine gerek yoktur. İcra dairesi, satış sonucunda elde edilen paraları, kendiliğinden (re'sen) alacaklılara paylaştırır .
Paraların paylaştırılmasına geçilebilmesi için, haczedilen bütün mal ve hakların satışının bitmiş olması gerekir (m. 138,1). Fakat, hacizli malların bir kısmı satıldıktan sonra, icra dairesi, eldeki parayı alacaklılara hisseleri oranında avans olarak dağıtabilir.
Avans olarak dağıtımda bulunabilmek için de, hangi alacaklıların kesin olarak dağıtıma katılabileceklerinin tespit edilmiş olması gerekir. Bu nedenle, avans olarak yapılan dağıtımlar için de, icra dairesi, (aşağıda görüleceği gibi) bir sıra cetveli hazırlayarak bu sıra cetvelini m. 141-142 gereğince ilgililerin itirazına açık bulundurup, bu sıra cetvelinin kesinleşmesinden sonra avans olarak dağıtıma geçmelidir.
Geçici (ve ihtiyatî) haciz sahibi alacaklılara avans suretiyle dağıtım yapılamaz.
Paraların paylaştırılması, aynı malların birden fazla alacaklı için haczedilmiş (hacze iştirak edilmiş) olması halinde söz konusudur. Hacizli mallar bir alacaklı için haczedilmişse, o zaman (az sonra incelenecek olan) paraların paylaştırılması değil, elde edilen paranın alacaklıya ödenmesi söz konusudur.
Bu halde, üç ihtimal ile karşılaşılır :
Satış tutarı, aynı derecede hacze iştirak etmiş olan (m. 100-101) bütün alacakları (faiz ve takip giderleriyle birlikte) ödemeye yeterse, para, bütün alacaklılar arasında paylaştırılır.
Buna karşılık, satış tutarı, aynı derecede hacze iştirak etmiş olan (m. 100- 101) bütün alacakları (faiz ve takip giderleriyle birlikte) ödemeye yetmezse, icra dairesi, önce tamamlama haczi yapar .Tamamlama haczi ile haczedilen malların satış tutarı ile daha önce haczedilmiş ve satılmış bulunan malların satış tutarı toplamı da, bütün alacakları ödemeye yetmezse, icra dairesi, alacaklıların bir sıra cetvelini yapar.
B) Paylaştırmanın yapılması
Bütün hacizli mallar satıldıktan sonra, elde edilen para (satış tutarı) aynı derecede hacze iştirak etmiş olan (m. 100-101) bütün alacakları (faiz ve takip giderleriyle birlikte) ödemeye yeterse, (az önce belirtildiği gibi) bu satış tutarı (para) alacaklılara hisselerine göre paylaştırılır (m.138,1).
Hacizli malların satış bedelinden, ilk önce (yediemin ücreti dahil) haciz, satış ve paylaştırma giderleri gibi bütün alacaklıları ilgilendiren ortak giderler alınır (m. 138, II) . Çünkü, bu ortak giderler, bütün alacaklıların ortak menfaati için yapılmış olup, bununla bütün alacaklılar ilgilidir.
Paraya çevirme giderlerinin bir kısmının alıcıya ait olacağı artırma şartnamesinde gösterileceği (m. 125,IV) için, burada satış bedelinden çıkarılması gereken paraya çevirme giderleri, alıcıya ait olmayan giderlerdir.
İÎK m. 138,11 hükmüne göre satış bedelinden ilk önce çıkarılacak (alınacak) olan haciz giderlerine, hacizli malların muhafaza, idare ve işletilmesi giderleri de dahildir.
Satış bedelinden (yukardaki şekilde) ortak giderlerin çıkarılması sonucunda kalan (artan) para, kesin ve geçici haciz sahibi alacaklılara alacakları oranında paylaştırılır (m. 138,11). Yalnız, burada sadece kesin haciz sahibi alacaklılara dağıtımda bulunulabilir.
Geçici haciz sahibi alacaklılara ayrılan hisseler, durum anlaşılıncaya kadar bankaya yatırılır (m. 138,IV ; m.9) .
VI - Paylaştırma sonucunda alacağını tamamen alamamış olan alacaklılara, borç ödemeden aciz belgesi verilir (m. 143)
D) Yukarda kısaca değinildiği gibi, az önce incelenen paylaştırma işlemleri, aynı malların birden fazla alacaklı için haczedilmiş (hacze iştirak edilmiş) olması hali içindir.
Hacizli mallar bir alacaklı için haczedilmişse, o zaman paylaştırma değil, paranın o alacaklıya ödenmesi söz konusudur. Bu halde, paylaştırma ile ilgili olarak yukarda incelenmiş olan işlemlerden bir çoğuna gerek yoktur; özellikle, bu halde sıra cetvelinin yeri yoktur. Satıştan elde edilen paradan, haciz ve satış giderleri çıktıktan sonra, o tek alacaklının alacağı, faiz ve takip giderleri ödenir . Para yetmezse, tamamlama haczi (m. 139) yapılır; gene yetmezse, o zaman alacaklıya ödenmeyen alacak kesimi için borç ödemeden aciz belgesi verilir (m. 143).
E) îcra dairesince borçludan fazla para tahsil olunarak alacaklıya verildiği veya yanlışlıkla bir tarafa para ödendiği anlaşılırsa, verilen para ayrıca bir mahkeme hükmüne gerek olmadan, o kişiden (kendisine fazla veya yanlışlıkla para ödenen kişiden), (icra dairesince) zorla geri alınır (m.361) :
“İİK 361. madde hükmü, ilamlı veya ilamsız tüm icra takiplerinde, her ne sebeple olursa olsun, borçludan fazla para tahsil edilen her durumda uygulama yeri ve alanı bulunan, özel bir hükümdür. Buna göre, icra daireleri, hesaplama sonucunda fazladan tahsil edildiği ortaya çıkan tutarları, ayrı bir mahkeme hükmüne gerek olmaksızın, borçluya geri vermekle yükümlüdürler. - Açıktır ki, burada, icra müdürüne kanun tarafından verilmiş, özel bir görev ve daha da önemlisi cebri icra gücünün kullanılması kapsamındaki bir yetki söz konusudur. İcra müdürü, dayanağı ve şekli ne olursa olsun, girişilmiş bir icra takibinde, borçludan tahsil edilen paranın, tahsili gerekenden daha fazla olduğunu hesap sonucunda belirlediği durumlarda, cebri icra gücünü kullanarak, fazla tahsilatı borçluya geri verecektir”' .
Borçlu, fazla ödediği paranın geri alınması için, icra dairesine başvurur . Bunun üzerine, icra dairesi, alacaklıya fazla ödenen paranın geri verilmesi hakkında bir muhtıra tebliğ eder . Alacaklı, bu muhtıraya rağmen, fazla aldığı
parayı icra dairesine geri vermezse, icra dairesi, fazla ödediği parayı alacaklıdan zorla geri alır (m.361). İcra müdürü, borçlunun fazla ödediği paranın geri alınması talebini reddederse, borçlu, bu ret kararma karşı, icra mahkemesinde şikayet yoluna (m. 16) başvurabilir .
F) Paranın paylaştırılmasına ilişkin hükümler, gemilerin satışı halinde de uygulanır. Şu kadar ki, 140 ıncı madde uyarınca yapılacak sıra cetveli, bayrağına ve sicile kayıtlı olup olmadığına bakılmaksızın, bütün gemiler hakkında (yeni) Türk Ticaret Kanununun 1389 ila 1397 nci maddeleri hükümlerine tabidir.
Paraların paylaştırılması, icra takibinin son safhasıdır. Buraya kadarki safhalara (yani takip talebi, ödeme emri, haciz ve satış safhalarına) geçilebilmesi için alacaklının talepte bulunması gerektiği halde, paraların paylaştırılmasına (ödenmesine) başlanabilmesi için alacaklının bir talebine gerek yoktur. İcra dairesi, satış sonucunda elde edilen paraları, kendiliğinden (re'sen) alacaklılara paylaştırır .
Paraların paylaştırılmasına geçilebilmesi için, haczedilen bütün mal ve hakların satışının bitmiş olması gerekir (m. 138,1). Fakat, hacizli malların bir kısmı satıldıktan sonra, icra dairesi, eldeki parayı alacaklılara hisseleri oranında avans olarak dağıtabilir.
Avans olarak dağıtımda bulunabilmek için de, hangi alacaklıların kesin olarak dağıtıma katılabileceklerinin tespit edilmiş olması gerekir. Bu nedenle, avans olarak yapılan dağıtımlar için de, icra dairesi, (aşağıda görüleceği gibi) bir sıra cetveli hazırlayarak bu sıra cetvelini m. 141-142 gereğince ilgililerin itirazına açık bulundurup, bu sıra cetvelinin kesinleşmesinden sonra avans olarak dağıtıma geçmelidir.
Geçici (ve ihtiyatî) haciz sahibi alacaklılara avans suretiyle dağıtım yapılamaz.
Paraların paylaştırılması, aynı malların birden fazla alacaklı için haczedilmiş (hacze iştirak edilmiş) olması halinde söz konusudur. Hacizli mallar bir alacaklı için haczedilmişse, o zaman (az sonra incelenecek olan) paraların paylaştırılması değil, elde edilen paranın alacaklıya ödenmesi söz konusudur.
Bu halde, üç ihtimal ile karşılaşılır :
Satış tutarı, aynı derecede hacze iştirak etmiş olan (m. 100-101) bütün alacakları (faiz ve takip giderleriyle birlikte) ödemeye yeterse, para, bütün alacaklılar arasında paylaştırılır.
Buna karşılık, satış tutarı, aynı derecede hacze iştirak etmiş olan (m. 100- 101) bütün alacakları (faiz ve takip giderleriyle birlikte) ödemeye yetmezse, icra dairesi, önce tamamlama haczi yapar .Tamamlama haczi ile haczedilen malların satış tutarı ile daha önce haczedilmiş ve satılmış bulunan malların satış tutarı toplamı da, bütün alacakları ödemeye yetmezse, icra dairesi, alacaklıların bir sıra cetvelini yapar.
B) Paylaştırmanın yapılması
Bütün hacizli mallar satıldıktan sonra, elde edilen para (satış tutarı) aynı derecede hacze iştirak etmiş olan (m. 100-101) bütün alacakları (faiz ve takip giderleriyle birlikte) ödemeye yeterse, (az önce belirtildiği gibi) bu satış tutarı (para) alacaklılara hisselerine göre paylaştırılır (m.138,1).
Hacizli malların satış bedelinden, ilk önce (yediemin ücreti dahil) haciz, satış ve paylaştırma giderleri gibi bütün alacaklıları ilgilendiren ortak giderler alınır (m. 138, II) . Çünkü, bu ortak giderler, bütün alacaklıların ortak menfaati için yapılmış olup, bununla bütün alacaklılar ilgilidir.
Paraya çevirme giderlerinin bir kısmının alıcıya ait olacağı artırma şartnamesinde gösterileceği (m. 125,IV) için, burada satış bedelinden çıkarılması gereken paraya çevirme giderleri, alıcıya ait olmayan giderlerdir.
İÎK m. 138,11 hükmüne göre satış bedelinden ilk önce çıkarılacak (alınacak) olan haciz giderlerine, hacizli malların muhafaza, idare ve işletilmesi giderleri de dahildir.
Satış bedelinden (yukardaki şekilde) ortak giderlerin çıkarılması sonucunda kalan (artan) para, kesin ve geçici haciz sahibi alacaklılara alacakları oranında paylaştırılır (m. 138,11). Yalnız, burada sadece kesin haciz sahibi alacaklılara dağıtımda bulunulabilir.
Geçici haciz sahibi alacaklılara ayrılan hisseler, durum anlaşılıncaya kadar bankaya yatırılır (m. 138,IV ; m.9) .
VI - Paylaştırma sonucunda alacağını tamamen alamamış olan alacaklılara, borç ödemeden aciz belgesi verilir (m. 143)
D) Yukarda kısaca değinildiği gibi, az önce incelenen paylaştırma işlemleri, aynı malların birden fazla alacaklı için haczedilmiş (hacze iştirak edilmiş) olması hali içindir.
Hacizli mallar bir alacaklı için haczedilmişse, o zaman paylaştırma değil, paranın o alacaklıya ödenmesi söz konusudur. Bu halde, paylaştırma ile ilgili olarak yukarda incelenmiş olan işlemlerden bir çoğuna gerek yoktur; özellikle, bu halde sıra cetvelinin yeri yoktur. Satıştan elde edilen paradan, haciz ve satış giderleri çıktıktan sonra, o tek alacaklının alacağı, faiz ve takip giderleri ödenir . Para yetmezse, tamamlama haczi (m. 139) yapılır; gene yetmezse, o zaman alacaklıya ödenmeyen alacak kesimi için borç ödemeden aciz belgesi verilir (m. 143).
E) îcra dairesince borçludan fazla para tahsil olunarak alacaklıya verildiği veya yanlışlıkla bir tarafa para ödendiği anlaşılırsa, verilen para ayrıca bir mahkeme hükmüne gerek olmadan, o kişiden (kendisine fazla veya yanlışlıkla para ödenen kişiden), (icra dairesince) zorla geri alınır (m.361) :
“İİK 361. madde hükmü, ilamlı veya ilamsız tüm icra takiplerinde, her ne sebeple olursa olsun, borçludan fazla para tahsil edilen her durumda uygulama yeri ve alanı bulunan, özel bir hükümdür. Buna göre, icra daireleri, hesaplama sonucunda fazladan tahsil edildiği ortaya çıkan tutarları, ayrı bir mahkeme hükmüne gerek olmaksızın, borçluya geri vermekle yükümlüdürler. - Açıktır ki, burada, icra müdürüne kanun tarafından verilmiş, özel bir görev ve daha da önemlisi cebri icra gücünün kullanılması kapsamındaki bir yetki söz konusudur. İcra müdürü, dayanağı ve şekli ne olursa olsun, girişilmiş bir icra takibinde, borçludan tahsil edilen paranın, tahsili gerekenden daha fazla olduğunu hesap sonucunda belirlediği durumlarda, cebri icra gücünü kullanarak, fazla tahsilatı borçluya geri verecektir”' .
Borçlu, fazla ödediği paranın geri alınması için, icra dairesine başvurur . Bunun üzerine, icra dairesi, alacaklıya fazla ödenen paranın geri verilmesi hakkında bir muhtıra tebliğ eder . Alacaklı, bu muhtıraya rağmen, fazla aldığı
parayı icra dairesine geri vermezse, icra dairesi, fazla ödediği parayı alacaklıdan zorla geri alır (m.361). İcra müdürü, borçlunun fazla ödediği paranın geri alınması talebini reddederse, borçlu, bu ret kararma karşı, icra mahkemesinde şikayet yoluna (m. 16) başvurabilir .
F) Paranın paylaştırılmasına ilişkin hükümler, gemilerin satışı halinde de uygulanır. Şu kadar ki, 140 ıncı madde uyarınca yapılacak sıra cetveli, bayrağına ve sicile kayıtlı olup olmadığına bakılmaksızın, bütün gemiler hakkında (yeni) Türk Ticaret Kanununun 1389 ila 1397 nci maddeleri hükümlerine tabidir.