T.C.
ADALET BAKANLIĞI 
İcra İşleri Dairesi Başkanlığı

Sayı    : 86420598-109/2282                        13.03.2024
Konu    : İcra Personelinin Çalışma Usulü

DAĞITIM YERLERİNE

    2004 sayılı İcra ve İflâs Kanunu'nun "İcra daireleri" başlıklı 1'inci maddesinin birinci ve ikinci fıkrasında "Her asliye mahkemesinin yargı çevresinde yeteri kadar icra dairesi bulunur.
    Her icra dairesinde Adalet Bakanlığı tarafından atanacak bir icra müdürü, yeteri kadar icra müdür yardımcısı, icra katibi ile adli yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonları tarafından görevlendirilecek mübaşir ve hizmetli bulunur." hükmüne yer verilmiştir. Bu hüküm gereğince Ülkemiz genelinde Faz I, Faz II ve klasik olmak üzere toplam 592 mahalde 785 icra dairesi faaliyet göstermektedir.
    Son yıllarda yapılan alımlar neticesinde icra dairesinde çalışan personel sayısı artış göstermiş, icra dairesinde yapılan işlemlerin tamamı UYAP ortamında yapılmaya başlanmış ve dosyasız çalışma sistemine geçilmiştir. 
    Teknolojinin gelişmesi, icra dairesinde çalışan personel sayısının artış göstermesi, proje kapsamında icra dairelerinin çalışma usullerinin ve iş bölümünün farklılık göstermesi, personelin mevzuatta düzenlenmiş ayrıntılı görev tanımının bulunmaması nedeniyle icra personelinin görev, yetki ve çalışma usullerine ilişkin olarak genel bir çerçeve çizilmesi ihtiyacının bulunduğu değerlendirilmiştir. Bu kapsamda icra dairesinde çalışan personelin de görüşleri alınmak suretiyle çalışma yapılmıştır.
    Yapılan çalışma neticesinde;
    "Faz I ve Faz II Projelerinin Uygulandığı Mahallerde
    -İcra Başmüdürü/İcra Müdürü:
    1. İcra dairesinin amiri sıfatıyla dairenin yönetimi ve düzeninden sorumlu olup dairenin işleyişinin usulüne uygun, düzenli, disiplinli, verimli ve istikrarlı bir şekilde yerine getirilmesini sağlamak, icra dairesini temsil etmek.
    2. İcra dairesinde çalışan icra personelinin niteliği, icra dairesindeki iş yoğunluğu vb. hususları gözetmek suretiyle dairenin iş bölümünü düzenlemek ve onaya sunmak.
    3. İş bölümünün düzenlenmesi ve onaya sunulması aşamasında uygulanan icra dairesi modeline göre birimlerin ve birimlerde çalışan personelin görev tanımını belirlemek ve dağılımını yapmak.
    4. İcra daireleri başkanlıkları veya Cumhuriyet başsavcılıkları tarafından yapılacak denetim ve teftişlere yönelik gerekli hazırlık ve çalışmaları yapmak.
    5. Kasa iş ve işlemlerinin usulüne uygun olarak yerine getirilip getirilmediğini düzenli olarak denetlemek.
    6. Aynı mahalde bulunan diğer icra daireleri ile görevli bulunduğu icra dairesinde çalışan icra personelinin uygulamalarının farklılık göstermesi hâlinde uygulama birliğinin sağlanması amacıyla gerekli çalışmaları yapmak, girişimlerde bulunmak.
    7. İcra dairesi personelinin yıllık izin taleplerini değerlendirmek, mazeret izinlerine ilişkin başvuruları görüşü ile birlikte iletmek.
    8. Mesleğe yeni başlayan icra müdür yardımcıları ve icra kâtiplerinin mesleğe uyumunu ve yetişmelerini sağlamak için gerekli tedbirleri almak, ihtiyaç duyulan konularda personele eğitim verilmesi için önerilerde bulunmak.
    9. İcra dairesinin fiziki durumu ile ihtiyaç duyulan araç ve gereçler hakkında ilgili yerlere bilgi vermek.
    10. Birimlerin iş bölümüne ilişkin görevlerini zamanında yerine getirip getirmediğini denetlemek ve kontrol etmek.
    11. Disiplin amiri olduğu personel hakkında disiplin soruşturması yapmak.
    12. İcra dosyasının durumu ve işin niteliği gözetilmek suretiyle haciz, kıymet takdiri, tahliye ve teslim gibi işlemler için icra müdür yardımcısı veya icra kâtibini görevlendirmek.
    13. Yıllık izin, mazeret izni, eğitim izni gibi nedenlerle görevi başında bulunamayacağı hâllerde göreve vekâlet edecek olan birimden sorumlu icra müdürü/icra müdür yardımcısını belirleyerek onaya sunmak.
    -Birimden Sorumlu İcra Müdürü/Birimden Sorumlu İcra Müdür Yardımcısı:
    1. İcra başmüdürü tarafından verilen görevleri yapmak.
    2. Kasaya (emanet, harç ve cezaevi hesapları) giren ve çıkan parayı karşılaştırmak, kasa hesaplarını tutmak, kasa mevcudunu kontrol etmek.
    3. UYAP iş listesine düşen işlerin zamanında ve iş bölümüne göre ilgili icra müdür yardımcısı veya icra kâtibine yönlendirilmesi amacıyla gerekli tedbirleri almak.
    4. Yıllık belli periyotlarla dosya kontrolleri yapmak suretiyle takipsizlik, vazgeçme ve infaz nedeniyle işlemsiz kalan dosyaların esas kayıtlarının kapatılmasını sağlayarak yığılmayı önlemek.
    5. İcra müdür yardımcıları ile icra kâtiplerinin iş bölümüne ilişkin görevlerini zamanında yerine getirip getirmediğini denetlemek ve kontrol etmek.
    6. Birimindeki iş ve işlemlerin düzenli ve aksamaya mahal verilmeksizin yerine getirilmesi hususunda gerekli tedbirleri almak, aksayan hususlar ile ilgili olarak icra başmüdürüne/icra müdürüne bilgi vermek.
    7. Nemalandırılması gereken paraların nemalandırma işleminin yapılıp yapılmadığını her ayın sonunda kontrol etmek.
    8. İcra dosyasının durumu ve işin niteliği gözetilmek suretiyle haciz, kıymet takdiri, tahliye ve teslim gibi işlemler için icra müdür yardımcısı veya icra kâtibini görevlendirmek.
    9. Biriminde çalışan personelin yıllık izin ve mazeret izin taleplerini değerlendirilmek üzere görüşüyle birlikte icra başmüdürüne/icra müdürüne sunmak.
    -İcra Müdür Yardımcısı: 
    1. İcra başmüdürü/icra müdürü ve birimden sorumlu icra müdürü/icra müdür yardımcısı tarafından verilen görevleri yerine getirmek.
    2. İş bölümüne göre icra takip dosyalarına gelen talepleri değerlendirerek gerekçesi belirtilmek suretiyle karar vermek.
    3. Vermiş olduğu kararların infazını yapmak veya infazını yapmak üzere icra kâtibine tevdi etmek.
    4. Görevlendirilmesi hâlinde haciz, kıymet takdiri, tahliye ve teslim gibi işlemleri yapmak.
    5. Nafaka ve döviz alacağı ile satış dosyası gibi mahiyeti itibarıyla nitelikli olan dosyaların hesaplarını yapmak.
    6. İhalenin feshi ve sıra cetveline itiraz davası açılması veya tasfiye nedeniyle nemalandırılması gereken paraların nemalandırılmasına yönelik işlemleri yapmak.
    -İcra Kâtibi:
    1. İcra başmüdürü, icra müdürü ve icra müdür yardımcıları tarafından verilen görevleri yerine getirmek.
    2. İcra dairesine gelen takiplerin UYAP kaydını yapmak.
    3. Takip dosyalarının evrakını hazırlamak ve posta işlemlerini yapmak.
    4. Görevlendirilmesi hâlinde haciz, kıymet takdiri, tahliye ve teslim gibi işlemleri yapmak.
    5. İcra dairesine fiziki olarak gelen her türlü evrakı taramak ve ilgili klasöre takmak.
    6. İcra dairesine fiziki olarak gelen dilekçenin havalesini ve müracaat edenin kimlik kontrolünü yapmak.
    7. Talep evrakı, itiraz dilekçesi, teminat mektubu, kıymetli evrak vb. işlem yapılması gereken evrakı tarayarak icra müdür yardımcısına sunmak.
    8. İcra dairesine müracaat ederek sözlü veya yazılı olarak dosya inceleme talebinde bulunan avukat ve iş sahiplerinin kimlik kontrolünü yapmak, sözlü taleplerini tutanağa geçirmek ve dosyaları inceletmek.
    9. İş sahiplerinin talepleriyle ilgili olarak daire içerisinde yönlendirme yapmak.
    10. UYAP iş listesine düşen işlerin niteliğine göre kaydını yapmak veya iş bölümüne göre ilgili icra müdür yardımcısına yönlendirmek.
    -Tüm İcra Personeli:
    1. İcra personelinin görevi ya da mazereti nedeniyle kısa süreli olarak dairede bulunmaması hâlinde hizmeti aksatmayacak şekilde işleyişi devam ettirmek.
    2. Mahkeme, savcılık, icra dairesi ve diğer kurumlardan gelen evrakı inceleyerek süresinde cevap verilmesini sağlamak.
    3. İcra dairelerince günlük, haftalık ve aylık olarak gereken bildirimleri [cezaevi yapı pulları harcı, tahsil harcı, KDV beyannameleri (satış olmasa dahi) ile stopaj kesintilerine ilişkin bildirimler] yapmak.
    4. Dosya ve evrak güvenliğini sağlamak.
    5. Kıymetli evrak ve değerli eşyanın uygun yerde muhafaza edilmesini sağlamak.
    6. Malın, ayırt edici özelliklerini haciz tutanağında eksiksiz olarak belirtmek ve görsel kayıtlarını alarak UYAP ortamına aktarmak.
    7. Tutanaklarda imza sahibinin adı, soyadı ve sicil bilgilerinin yazılarak tutanağın dosyasına girmesini sağlamak.
    8. Gün içinde gerçekleştirilen işlemlere ilişkin tahsilat, reddiyat ve harç makbuzlarını icra dairesinin işleyişine ve iş bölümüne uygun olarak kesmek ve takibini yapmak.
    9. İş sahiplerinin icra dairesi ile iletişim kurabilmeleri yönünde kolaylık sağlanması için gerekli tedbirleri almak.
    10. Mevzuatta yapılan değişiklikleri takip etmek.
    11. Mevzuattan kaynaklanan veya verilen diğer görev ve sorumlulukları yerine getirmek.
    Faz I ve Faz II Projelerinin Uygulanmadığı Mahallerde
    -İcra Başmüdürü/İcra Müdürü:
    1. İcra dairesinin amiri sıfatıyla dairenin yönetimi ve düzeninden sorumlu olup dairenin işleyişinin usulüne uygun, düzenli, disiplinli, verimli ve istikrarlı bir şekilde yerine getirilmesini sağlamak, icra dairesini temsil etmek.
    2. İcra dairesinde çalışan icra personelinin niteliği, icra dairesindeki iş yoğunluğu vb. hususları gözetmek suretiyle dairenin iş bölümünü düzenlemek ve onaya sunmak.
    3. UYAP iş listesine düşen işlerin zamanında ve iş bölümüne göre ilgili icra müdür yardımcısı veya icra kâtibine yönlendirilmesi amacıyla gerekli tedbirleri almak.
    4. Yıllık belli periyotlarla dosya kontrolleri yapmak suretiyle takipsizlik, vazgeçme ve infaz nedeniyle işlemsiz kalan dosyaların esas kayıtlarının kapatılmasını sağlayarak yığılmayı önlemek.
    5. İcra müdür yardımcıları ile icra kâtiplerinin iş bölümüne ilişkin görevlerini zamanında yerine getirip getirmediklerini denetlemek ve kontrol etmek.
    6. İcra daireleri başkanlıkları veya Cumhuriyet başsavcılıkları tarafından yapılacak denetim ve teftişlere yönelik gerekli hazırlık ve çalışmaları yapmak.
    7. Kasaya (emanet, harç ve cezaevi hesapları) giren ve çıkan parayı karşılaştırmak, kasa hesaplarını tutmak, kasa mevcudunu kontrol etmek.
    8. Aynı mahalde bulunan diğer icra daireleri ile görevli bulunduğu icra dairesinde çalışan icra personelinin uygulamalarının farklılık göstermesi hâlinde uygulama birliğinin sağlanması amacıyla gerekli çalışmaları yapmak, girişimlerde bulunmak.
    9. İcra dairesi personelinin yıllık izin taleplerini değerlendirmek, mazeret izinlerine ilişkin başvuruları görüşü ile birlikte iletmek.
    10. Mesleğe yeni başlayan icra müdür yardımcıları ve icra kâtiplerinin mesleğe uyumunu ve yetişmelerini sağlamak için gerekli tedbirleri almak, ihtiyaç duyulan konularda personele eğitim verilmesi için önerilerde bulunmak.
    11. İcra dairesinin fiziki durumu ile ihtiyaç duyulan araç ve gereçler hakkında ilgili yerlere bilgi vermek.
    12. Disiplin amiri olduğu personel hakkında disiplin soruşturması yapmak.
    13. İcra dosyasının durumu ve işin niteliği gözetilmek suretiyle haciz, kıymet takdiri, tahliye ve teslim gibi işlemler için icra müdür yardımcısı veya icra kâtibini görevlendirmek.
    14. Yıllık izin, mazeret izni, eğitim izni gibi nedenlerle görevi başında bulunamayacağı hâllerde göreve vekâlet edecek icra müdür yardımcısını belirleyerek onaya sunmak.
    -İcra Müdür Yardımcısı:
    1. İcra başmüdürü ve icra müdürünce verilen görevleri yerine getirmek.
    2. İş bölümüne göre icra takip dosyalarına gelen talepleri değerlendirerek gerekçesi belirtilmek suretiyle karar vermek.
    3. Vermiş olduğu kararların infazını yapmak veya infazını yapmak üzere icra kâtibine tevdi etmek.
    4. Görevlendirilmesi hâlinde haciz, kıymet takdiri, tahliye ve teslim gibi işlemleri yapmak.
    5. Nafaka ve döviz alacağı ile satış dosyası gibi mahiyeti itibarıyla nitelikli olan dosyaların hesaplarını yapmak.
    6. İhalenin feshi ve sıra cetveline itiraz davası açılması veya tasfiye nedeniyle nemalandırılması gereken paraların nemalandırılmasına yönelik işlemleri yapmak.
    7. Nemalandırılması gereken paraların nemalandırma işleminin yapılıp yapılmadığını her ayın sonunda kontrol etmek.
    8. İcra müdürünün öngörülemeyen bir nedenle görevi başında bulunamaması hâlinde göreve vekâlet edecek icra müdür yardımcısının belirlenmesi için bildirimde bulunmak.
    -İcra Kâtibi:
    1. İcra başmüdürü, icra müdürü ve icra müdür yardımcıları tarafından verilen görevleri yerine getirmek.
    2. İcra dairesine gelen takiplerin UYAP kaydını yapmak.
    3. Takip dosyalarının evrakını hazırlamak ve posta işlemlerini yapmak.
    4. Görevlendirilmesi hâlinde haciz, kıymet takdiri, tahliye ve teslim gibi işlemleri yapmak.
    5. İcra dairesine fiziki olarak gelen her türlü evrakı taramak ve ilgili klasöre takmak.
    6. İcra dairesine fiziki olarak gelen dilekçenin havalesini ve müracaat edenin kimlik kontrolünü yapmak.
    7. Talep evrakı, itiraz dilekçesi, teminat mektubu, kıymetli evrak vb. işlem yapılması gereken evrakı tarayarak icra müdür yardımcısına sunmak.
    8. İcra dairesine müracaat ederek sözlü veya yazılı olarak dosya inceleme talebinde bulunan avukat ve iş sahiplerinin kimlik kontrolünü yapmak, sözlü taleplerini tutanağa geçirmek ve dosyaları inceletmek.
    9. İş sahiplerinin talepleriyle ilgili olarak daire içerisinde yönlendirme yapmak.
    10. UYAP iş listesine düşen işlerin niteliğine göre kaydını yapmak veya iş bölümüne göre ilgili icra müdür yardımcısına yönlendirmek.
    -Tüm İcra Personeli:
    1. İcra personelinin görevi ya da mazereti nedeniyle kısa süreli olarak dairede bulunmaması hâlinde hizmeti aksatmayacak şekilde işleyişi devam ettirmek.
    2. Mahkeme, savcılık, icra dairesi ve diğer kurumlardan gelen evrakı inceleyerek süresinde cevap verilmesini sağlamak.
    3. İcra dairelerince günlük, haftalık ve aylık olarak gereken bildirimleri [cezaevi yapı pulları harcı, tahsil harcı, KDV beyannameleri (satış olmasa dahi) ile stopaj kesintilerine ilişkin bildirimler] yapmak.
    4. Dosya ve evrak güvenliğini sağlamak.
    5. Kıymetli evrak ve değerli eşyanın uygun yerde muhafaza edilmesini sağlamak.
    6. Malın, ayırt edici özelliklerini haciz tutanağında eksiksiz olarak belirtmek ve görsel kayıtlarını alarak UYAP ortamına aktarmak.
    7. Tutanaklarda imza sahibinin adı, soyadı ve sicil bilgilerinin yazılarak tutanağın dosyasına girmesini sağlamak.
    8. Gün içinde gerçekleştirilen işlemlere ilişkin tahsilat, reddiyat ve harç makbuzlarını icra dairesinin işleyişine ve iş bölümüne uygun olarak kesmek ve takibini yapmak.
    9. İş sahiplerinin icra dairesi ile iletişim kurabilmeleri yönünde kolaylık sağlanması için gerekli tedbirleri almak.
    10. Mevzuatta yapılan değişiklikleri takip etmek.
    11. Mevzuattan kaynaklanan veya verilen diğer görev ve sorumlulukları yerine getirmek." olarak değerlendirme yapılmıştır.
    İş bölümünün yukarıda belirtilen görev, yetki ve çalışma usulüne göre düzenlenerek mümkün olduğu ölçüde uygulanması hususunda hassasiyet gösterilmesi ile bu hususlara ilişkin olarak fayda görülen veya aksaklık yaşanılan durumların Başkanlığımıza bildirilmesinin fayda sağlayacağı düşünülmektedir.
    Bilgi edinilmesi ile yazımızın yargı çevrenizde bulunan icra dairelerine duyurulmasını rica ederim.

T.C.
ÇEVRE, SEHIRCILIK VE IKLIM DEGISIKLIGI BAKANLIGI
Tapu ve Kadastro Genel Müdürlügü
Yabancı Isler Dairesi Baskanlıgı

Sayı : E-69083781-125.01.01-12760447
Konu : Kızıltepe İcra Dairesi [2023/13991]

DAĞITIM YERLERİNE

İlgi : 20.05.2024 tarihli ve 10305391/(2023/13991)/262455 sayılı yazı.

İlgi yazıda, Müdürlük dosyasında borçlu kişi adına kayıtlı taşınmazın sicilinde "İkinci Derece beyanının bulunduğu belirtilmiş olup Askeri Yasak Bölge İçerisinde Kalmaktadır" bu durumun cebri satışa engel teşkil edip etmeyeceği hususu soru konusu edilmiştir.
Mülki idare konumu nedeniyle askeri bölge şerhlerinin yoğun olduğu söz konusu ve emsal dosyaların değerlendirilmesinde yürürlükteki mevzuat kapsamında işlemlerin yürütülmesi esastır.
Bu kapsamda söz konusu şerhli taşınmazların;
1-Türk vatandaşlarına satışı mümkündür. 
2-İpotek lehdarı Türk şirketine satışı mümkündür. (Tapu Kanununun 36'ıncı maddesi kapsamında yabancı sermayeli olsun veya olmasın)
3-İpotek lehdarı olmayan Tapu Kanununun 36'ıncı maddesi kapsamındaki yabancı sermayeli Türk şirketlerine, ilgili Valilik Komisyonu tarafından izin verilmesi halinde, satışı mümkündür.
4-İpotek lehdarı olmayan Tapu Kanununun 36'ıncı maddesi kapsamı dışındaki yabancı sermayeli Türk şirketlerine satışı mümkündür.
5-2565 sayılı Askeri Yasak ve Güvenlik Bölgeleri Kanunu gereği yabancı uyruklu gerçek kişilere satışı mümkün değildir.
6-Yabancı tüzel kişilere ve yabancı ülkelerin kendi kanunlarına göre kurulan ticaret şirketlerine, satışı mümkün değildir.
Ayrıca tarım arazilerinde ilgili mevzuat açısından İl Tarım Müdürlüğünün izni alınması gerekmektedir.
Askeri bölge şerhlerinin bulunduğu benzer işlemlere yukarıda yazılı maddeler çerçevesinde yön verilebileceği, emsal işlem süreçlerinde zaman kaybına neden olunmaması bakımından tereddüt edilen hususların öncelikle ilgili Tapu Müdürlüğüne soru konusu edilmesi, mevzuatla ilgili tereddütlerin ise ilgili Tapu Müdürlüğü görüşü eklenerek Genel Müdürlüğümüze soru konusu edilmesinin daha uygun olacağı hususunun Adalet Bakanlığı aracılığıyla tüm İcra Müdürlüklerine duyurulması hususunda;
Bilgi ve gereğini arz/rica ederim.

T.C. YARGITAY

8.Hukuk Dairesi
Esas:  2013/23719
Karar: 2014/17086
Karar Tarihi: 25.09.2014

İCRA EMRİNİN İPTALİ İSTEMİ - UYAP AVUKAT PORTALINDAN EDİTÖR PROGRAMI İLE YAZDIRILMIŞ İLAMIN TAKİBE KONULMASINDA YASAYA UYMAYAN BİR YÖN BULUNMADIĞI - İCRA EMRİNİN İPTALİ TALEBİNİN REDDİ GEREKİRKEN KABULÜNÜN İSABETSİZ OLUŞU

Dava: Yukarıda tarih ve numarası yazılı Mahkeme kararının müddeti içinde temyizen tetkiki davacı tarafından istenmesi üzerine bu işle ilgili dosya mahallinden Daire'ye gönderilmiş olup, dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve dosya içerisindeki tüm belgeler okunup incelendikten sonra işin gereği görüşülüp düşünüldü:

Karar: Borçlu vekili, alacaklı vekili tarafından müvekkili aleyhine ilamlı icra takibi başlatıldığını, takibin dayanağı olarak icra dosyasına onaysız, imzasız ilam fotokopisinin sunulduğunu, fotokopinin ilam niteliğinde olmadığını, bu nedenle icra emrinin iptaline karar verilmesini talep etmiştir.

Mahkemece icra emrinin iptaline karar verilmiş, hüküm alacaklı vekili tarafından temyiz edilmiştir.

İİK'nun 8/a maddesi "... Güvenli elektronik imza, elle atılan imza ile aynı ispat gücüne sahiptir. Güvenli elektronik imza, kanunlarda güvenli elektronik imza ile yapılamayacağı açıkça belirtilmiş olan işlemler dışında, elle atılan imza ile yapılamayacağı açıkça belirtilmiş olan işlemler dışında, elle atılan imza yerine kullanılabilir. Güvenli elektronik imzayla oluşturulan belge ve kararlarda, kanunlarda birden fazla nüshanın düzenlenmesi ve mühürleme işlemini öngören hükümler uygulanmaz..." hükmünü içermektedir.

UYAP sistemine göre, bir mahkeme kararı hakim ve katip tarafından elektronik ortamda imzalanıp onaylanmadıkça avukat portalında görülemez. İlamın içeriğine de itiraz edilmemiştir. Bu nedenle hakim tarafından elektronik ortamda imzalanıp, onaylanan ve UYAP avukat portalından editör programı ile yazdırılmış ilamın takibe konulmasında Yasa'ya uymayan bir yön bulunmadığından, icra emrinin iptali talebinin reddi gerekirken kabulüne karar verilmesi doğru görülmemiştir.

Sonuç: Açıklanan nedenle davalı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile İİK'nun 366 ve 6100 sayılı HMK'nun Geçici 3. Maddesi yollamasıyla 1086 sayılı HUMK'nun 428. Maddesi uyarınca hükmün BOZULMASINA, taraflarca HUMK'nun 388/4. (HMK m.297/ç) ve İİK'nun 366/3. maddeleri gereğince Yargıtay Daire ilamının tebliğinden itibaren ilama karşı 10 gün içinde karar düzeltme isteğinde bulunulabileceğine, 25.09.2014 tarihinde oybirliği ile karar verildi

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

TCMB HİSSESİNİN ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİNDE SATIŞI
Bilindiği üzere kişiler kendi adlarına ve hesabına borsadan hisse senedi alıp yatırım yapabileceği gibi, Merkez Bankasının halka açık olan hisselerinde de alıp yatırım yapabilirler. Tabi durumda ortaklığın giderilmesi davalarında, hisse senedinde ortaklığın giderilmesine karar verildiğinde Satış Memurları tarafından belli usuller çerçevesinde satış işlemi yapılabilecektir.

Öncelikle Gelir İdaresi Başkanlığının İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı Gelir Kanunları KDV - ÖTV Grup Müdürlüğünün E-39044742-130[İcra-Özelge] – 1396273 sayılı ve 05.12.2023 tarihli yazısına göre her hisse senedinde olduğu gibi TCMB hisse senetlerinin de KDV Kanunu'nun 17/4-g maddesi kapsamında KDV den muaf olduğu ortaya konulmuştur. Yani her hisse senedinde olduğu gibi Merkez Bankası hisse senetlerinde ortaklığın giderilmesi halinde KDV kanununca, bu hisse senedini ihaleden satın alan kişiye karşı KDV yükletilmeyecektir.

TCMB nin E-TCMB.16153928-169.01-3286 sayılı ve 23 Ağustos 2023 tarihli yazısına göre ise, bilinmesi gerekenlerin başında Merkez Bankası hisse senetlerinde kurucu olan ve kurucu olmayan ayrımının olmadığıdır. Bu durumu bizzat TCMB kendi görüş yazısında da ifade etmiştir. Yazımıza ek olarak da ekleyeceğimiz yazıyı da okumanızı tavsiye ederiz.

Yine TCMB nin aynı tarih ve sayılı yazısında;
1 - Satın alanların Türk ticaret müessesesi, Türk vatandaşlığını haiz tüzel veya gerçek kişi olması gerektiği,
2 - Senedin satın alan üzerine devir işleminin yapılabilmesi için, satış işlemi sonucunda Satan (Memurluğunuz) ile satın alan arasında, örneği Bankamız tarafından hazırlanan beyanname ile yapılacak talep üzerine Bankamızca muvafakat verilmesi gerektiği,
3 - Bankamız muvafakati ile yapılacak devir işlemi için, Memurluğunuzca satış sonrası tahsil edilerek mirasçılara ödenecek paranın Veraset ve İntikal Vergisi ile ilişiği konusunda ilgili mevzuat uyarınca gerekli işlemin yapıldığının teyidine ihtiyaç duyulacağı,

Hususlarına dikkat edilerek ihalenin gerçekleştirilmesi gerektiği ifade edilmiştir. Merkez Bankasının hisse senetleri A B C D sınıflarına ayrılmış olup, bir hisse senedinin itibari değerinin 10 Kuruştur. İhale nominal değer üzerinden başlatılmalı ve ihaleye katılmak isteyen kişi senedin nominal değerinin %10 oranında teminat yatırarak ihaleye katılabilmektedir.

A sınıfı senetler hazineye aittir. B sınıfı senetler kamu bankalarına tahsis edilmiştir. C sınıfı senetler kamu bankası dışındaki bankalara tahsis edilmiştir. D sınıfı senetler ise Türk ticaret müessesesi, Türk vatandaşlığını haiz tüzel veya gerçek kişilere tahsis edilmesi gerektiği, TCMB kanununda da belirtilmiştir. Uygulamada ise genelde istisnalar saklı olmak kaydıyla, ortaklığın giderilmesi davalarında vatandaşlar nezdinde D sınıfı TCMB senetlerine rastlanabileceği gözetilmelidir.

Satış memurunun TCMB hisse satışını nasıl yapacağı konusunda gerek Vergi Dairelerinden gerek İcra İşleri Dairesi Başkanlığından gerek TCMB den görüş yazısı talep ederek çözüme ulaşma imkanları bulunmaktadır. Günümüzde ihaleler artık E – Satış portalından gerçekleştirilerek yapılmakta olduğundan aksi durum olmadıkça TCMB hisselerinin de E – Satış portalından gerçekleştirilmesi mümkündür.
Fatih Emre CANSU

 

Taraflar arasındaki tazminat davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın usulden reddine karar verilmiştir.

Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA

Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; davacı … AŞ ile davalı U… A… - … Mühendislik arasında H.234 işaretli sözleşme kapsamında 380 kV'lak Van-Siirt, H.246 K. işaretli sözleşme kapsamındaki 380 kV'luk Sütlüce-Gelibolu-Unimar (Kuzey), H.270 işaretli sözleşme kapsamındaki 380 kV'luk Hilvan-Viranşehir, H.282 işaretli sözleşme kapsamındaki 380 kV'luk Osmanca-Ada hatlarına ait sözleşmeler imzalandığını, ancak sözleşmelerin davalı şirketin kusuru nedeniyle 4734 ve 4735 sayılı Kanunlar kapsamında ve sözleşmeleri uyarınca feshedildiğini, müvekkilinin teşekkülün eksik bırakılan işleri için davalı nam ve hesabına yeniden ihaleye çıkması sebebiyle uğradığı zararın … TL tutarında olduğunu, bu sebeplerle davanın kabulü ile davacı … AŞ'ın, davalının kusuru nedeniyle uğradığı … TL'nin davalıdan tahsiline, yargılama giderleri ile vekalet ücretinin davalıdan tahsili ile davacıya ödenmesine karar verilmesini talep etmiştir.

II. CEVAP

Dava dilekçesi tebliğ edilmediğinden, cevap dilekçesi sunulmamıştır.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI

İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davalı olarak gösterilen U… A… ‘ın dava tarihinden önce 16/10/2021 tarihinde vefat ettiği, ölü kişiye karşı dava açılamayacağı, gerçek kişinin ölümüyle medeni haklardan yararlanma ehliyeti ve buna bağlı olarak da taraf ehliyetinin sona ereceği, HMK 124/3 maddesinin uygulanabilmesi için bu durumun maddi hatadan kaynaklanması veya dürüstlük kurallarına aykırı olmaması gerektiği, davacının arabuluculuk görüşmelerinde davalı U… A…'ı taraf haline getirerek süreci yürüttüğü, basit bir araştırma ile … Mühendislik'in tüzel kişiliğinin bulunmadığı, tacir U… A…'ın ticari unvanı olduğunun anlaşılabileceği, bu nedenle HMK’nin 124. maddesindeki düzenlemenin somut olaya uygulanma olanağı bulunmadığı ve ölü kişiye karşı dava açılamayacağı gerekçesiyle, davanın HMK 114/1-d ve 115/2 maddeleri gereğince davalı yönünden taraf ehliyeti bulunmadığından usulden reddine karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF

A. İstinaf Yoluna Başvuranlar

İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekilince istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. İstinaf Sebepleri

Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; davalının arabuluculuk görüşmelerinden önce değil sonra vefat ettiğini, arabuluculuk görüşmelerinde ya da haricen davalı vekili tarafından davalının vefat ettiğinin belirtilmediğini, arabuluculuk görüşmelerine vekilin katıldığını, bu sebeple HMK'nın 124/3 maddesinin uygulanmasının gerektiğini, dava dilekçesinin arabuluculuk kapsamında açıldığını belirterek, mahkeme kararının kaldırılmasını talep etmiştir.

C. Gerekçe ve Sonuç

Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; mahkemece, dosya kapsamındaki bilgi, belge ve toplanan deliller değerlendirilerek yasal düzenlemelere uygun ve isabetli gerekçeyle karar verilmiş olduğu, ileri sürülen istinaf sebepleri dikkate alındığında mahkeme kararında usul ve esas yönünden yasaya aykırılık bulunmadığı anlaşılmakla, davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.

V. TEMYİZ

A. Temyiz Yoluna Başvuranlar

Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri

Davalı vekili temyiz dilekçesinde, istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri temyiz nedeni olarak ileri sürmüştür.

C. Gerekçe

1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme

Uyuşmazlık, arabuluculuk görüşmelerinden sonra dava tarihinden önce vefat eden davalı yönünden husumet ehliyetine ilişkindir.

2. İlgili Hukuk

6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 124 ncü maddesinin dördüncü fıkrası, 369 ncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 nci maddeleri.

3. Değerlendirme

3.1. HMK'nın 124 maddesi hükmü ile; “ (1) Bir davada taraf değişikliği, ancak karşı tarafın açık rızası ile mümkündür. (2) Bu konuda kanunlarda yer alan özel hükümler saklıdır. (3) Ancak, maddi bir hatadan kaynaklanan veya dürüstlük kuralına aykırı olmayan taraf değişikliği talebi, karşı tarafın rızası aranmaksızın hâkim tarafından kabul edilir. (4) Dava dilekçesinde tarafın yanlış veya eksik gösterilmesi kabul edilebilir bir yanılgıya dayanıyorsa, hâkim karşı tarafın rızasını aramaksızın taraf değişikliği talebini kabul edebilir. Bu durumda hâkim, davanın tarafı olmaktan çıkarılan ve aleyhine dava açılmasına sebebiyet vermeyen kişi lehine yargılama giderlerine hükmeder” şeklinde düzenleme mevcuttur.

3.2.Her ne kadar ölmüş kişiye karşı dava açılamaz ise de; somut olayda davalının arabuluculuk anlaşmazlık tutanağının düzenlenmesinden sonra 16.10.2021 tarihinde vefat ettiği, davanın ise yaklaşık 2 ay sonra açıldığı dosya kapsamından anlaşılmaktadır. Davalının vefat ettiği tarih ile dava tarihi arasında kısa bir sürenin geçmiş olduğu, arabuluculuk görüşmeleri aşamasında davalının hayatta olduğu göz önünde bulundurulduğunda, HMK 124/4 maddesi gereğince dava dilekçesinde tarafın yanlış veya eksik gösterilmesinin kabul edilebilir bir yanılgıya dayanması halinde hâkim karşı tarafın rızasını aramaksızın taraf değişikliği talebini kabul edebilecektir.

3.3. Bu açıklamalar ışığında İlk derece Mahkemesince taraf teşkili sağlanarak davanın esası hakkında karar verilmesi gerekirken aksi düşünce ve yanılgılı gerekçeyle davanın pasif husumet yokluğu nedeniyle reddine karar verilmesi doğru görülmemiş, hükmün bu nedenle bozulması gerekmiştir.

I. KARAR

Açıklanan sebeplerle;

1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,

2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,

Peşin alınan harcın istek halinde temyiz edene iadesine,

Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

11.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.

6. HD 11.10.2023 T. E: 2022/2573, K: 3234

 

Taraflar arasındaki istihkak iddiası davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.

Kararın davalı alacaklı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın reddine karar verilmiştir. 

Bölge Adliye Mahkemesi kararının davacı üçüncü kişi vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine Yargıtay 8. Hukuk Dairesince yapılan inceleme sonunda bozulmuş, Bölge Adliye Mahkemesince Özel Daire bozma kararına karşı direnilmiştir.

Direnme kararı davacı üçüncü kişi vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan gündem ve dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. TALEP  

Davacı- üçüncü kişi vekili dava dilekçesinde; davalı alacaklının davalı borçlu M. ....... İth. Teks. Ltd. Şti. aleyhine ihtiyati haciz kararı alarak Bursa 4. İcra Müdürlüğünün 2015/10417 Esas sayılı dosyasında 28.08.2016 keşide tarihli çeke dayalı olarak kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takip başlattığını, müvekkili üçüncü kişi şirketin “K. Mh. K. Cd. No:.. K../Bursa” adresinde davalı borçlu şirketle organik bağı olduğu iddiasıyla (15.09.2015 tarihli haciz işlemiyle) 12 adet jakarlı dokuma tezgahının haczedildiğini, ihtiyati haciz baskısı nedeniyle müvekkili tarafından ihtiyati haciz miktarı olan 150.000,00 TL’nin dosyaya ödenmesine rağmen tekrar ihtiyati haciz miktarı kadar menkul haczi yapılmasının usulsüz olduğunu, müvekkili şirketin borçlu şirketle 2013 yılında yapılan mal satımları dışında bağlantısının bulunmadığını, haciz yapılan adresin borçlu şirketin adresi olmadığı gibi borçluya ödeme emrinin tebliğ edildiği adres de olmadığını, haciz esnasında borçlu şirketin adreste bulunmadığını, haczedilen malların üçüncü kişi şirketin elinde olup mülkiyet karinesinin üçüncü kişi yararına olduğunu, davalı alacaklının işyerinde bulduğu belgelerin borçlu şirket ile müvekkili şirket arasında mal alışverişini gösteren 2013 tarihli sevk fişleri, kumaş çeki listesi ve cari hesap bilgilerine ilişkin olup bu belgelerin mülkiyet karinesini ispata elverişli olmadığını, bu belgelerin borçlu şirketin ortağı ve yetkilisi olan M. Y.’nun aynı zamanda müvekkili şirketin de ortağı olduğu dönemlere ilişkin olduğunu, borçlu şirketin müvekkili şirkette bir hissesi veya ortaklığının bulunmadığını, müvekkili şirketin Suriye uyruklu İ. K., A. B., A. K. ile Türk uyruklu M. Y. tarafından 21.02.2013 tarihinde eşit hisselerle Bursa’da kurulduğunu, ancak şirketin faaliyete geçmesinden sonra M. Y.’ nin ortağı olduğu diğer şirketler aracılığıyla piyasaya çok miktarda borçlandığı ve alacaklılarını şirkete yönlendirdiği anlaşılınca şirketteki hissesinin diğer üç ortak tarafından satın alınıp düzenlenen hisse devri sözleşmesi ile birlikte 15.12.2014 tarihli Ticaret Sicil Gazetesi'nde ilan edilerek şirket ortaklığına ve yetkisine son verildiğini, bu tarihten sonra müvekkil şirketin M. Y. ile hiçbir alışverişinin olmadığını ve bağlantısının da kalmadığını, haciz sırasında bulunan belgeler borcun doğumundan çok önceki tarihlere ilişkin olduğundan organik bağlantı ve muvazaadan da söz edilemeyeceğini, haciz yapılan adrese ilişkin 20.02.2013 tarihli vergi kaydı ve 08.03.2013, 11.03.2013 ile 05.06.2013 tarihli 12 adet dokuma tezgahına ait faturaların haczedilen malların müvekkili şirkete ait olduğunu kanıtladığını ileri sürerek müvekkili şirketin işyeri adresinde haczedilen 12 adet dokuma tezgahının mülkiyetinin müvekkil şirkete ait olduğunun tespiti ve davalı alacaklının haczedilen makinaların üçüncü kişi müvekkil şirkete ait olduğunu bildiği hâlde kötüniyetli olarak haciz talep etmesi nedeniyle haczedilen malların değerinin % 15'i oranında tazminatın davalı alacaklıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir. 

II. CEVAP

1. Davalı-alacaklı vekili cevap dilekçesinde; haciz mahallinde borçlu şirkete ait kumaş çeki listesi, sevk irasliyesi, sevk fişleri, kumaş çeki listesi, cari hesap ekstresi ve dava dışı takibin diğer borçlusu D.M.A. Makine İplik Tekstil İth. İhr. San. ve Tic. A.Ş.' ye ait kartvizit gibi evrak bulunduğunu, ihtiyati haciz miktarı olan 50.000 USD/150.000,00 TL’nin üçüncü kişi şirket tarafından icra dosyasına depo edildiğini, istihkak yargılamasının dosyaya yatırılan bedel üzerinden devam edeceğini, ihtiyati haciz miktarını aşan kısım yönünden ise geçerli bir haciz işleminden söz edilemeyeceğini, davacı üçüncü kişi şirket ile borçlu şirket arasında alacaklılardan mal kaçırma konusunda muvazaa ve işbirliği bulunduğunu, organik bağ mevcut olduğunu, davacı üçüncü kişi şirket ile borçlu şirketin ortağının M. Y. olduğunu, şirket ortaklarının aynı olması ve aynı sektörde faaliyet göstermesi hâlinde şirket ortakları arasında organik bağ bulunduğunun ve bunlar arasındaki işlemlerin alacaklılardan mal kaçırmaya yönelik muvazaalı işlemler olarak kabul edileceğinin Yargıtayın istikrarlı görüşleri ile sabit olduğunu, borçlu şirket yetkilisi M. Y. ile davacı üçüncü şirket yetkilisi olan İ. K.’nin Suriye uyruklu olup aralarında akrabalık bağı olduğunu, davacı üçüncü kişi şirket ile borçlu şirketin aynı iş kolunda faaliyet gösterdiğini, bir işyerinde birden fazla firmanın faaliyet göstermesinin mümkün olduğunu, Yargıtayın aynı işyerinde birden fazla firmanın faaliyette bulunması hâlinde haciz mahallinde üçüncü kişinin vergi levhası ibraz etmesinin bu işyerinin üçüncü kişiye ait olduğunu kanıtlamayacağı, borçlu şirketin ticaret sicil kaydındaki adresinin haciz uygulanan adres olmasa bile evrak araştırması neticesinde borçluya ait evrak bulunduğundan borçlu şirketin faaliyetlerini haciz uygulanan adreste gerçekleştirdiğinin anlaşıldığını, takip dayanağı çekin keşide tarihinin 28.08.2015 olduğunu, ticari hayatta çeklerin ileri tarihli düzenlendiğini, taraflar arasındaki hukuki ilişkinin ve borcun doğum tarihinin tayini açısından çekteki keşide tarihinin değil taraflar arasındaki ticari ilişkinin başlangıç tarihinin esas alınması gerektiğini, borcunun doğum tarihinin tasarruf tarihinden önce olduğunun tespiti için borçlu şirketlerin ticari defterlerinin incelenmesini talep ettiklerini belirterek davanın reddini savunmuştur. 

 2. Davalı-borçlu; usulüne uygun davetiye tebliğine rağmen duruşmaya gelmediği gibi yazılı beyanda da bulunmamıştır.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI

İlk Derece Mahkemesinin 30.01.2018 tarihli ve 2015/688 Esas, 2018/88 Karar sayılı kararı ile; davacı şirketin kurucu ortak ve şirket müdürü görevini yürüten M. Y.'nin ve borçlu şirketin davacı şirketle ilişkisinin 04.12.2014 tarihine kadar devam ettiği, bu tarihten sonra sona erdiği, dosya kapsamında bu durumun aksini ispat edecek delil bulunmadığı, M. Y.'nin 04.12.2014 tarihinde hisselerini diğer ortaklara devrederek müdürlük görevinden ayrıldığı, buna ilişkin ilanın Ticaret Sicil Gazetesinde yayımlandığı, bu tarih itibari ile borçlu şirket ile ilişkisinin sona erdiği, haciz yapılan adresin borçlu şirkete ait olmadığı, dosyaya celbedilen .......... Tekstil San. Tic. Ltd. Şti.' ne ait faturalar incelendiğinde faturalarda yazan seri numaralarının haczedilen makinelerin seri numaraları ile örtüştüğü, menkullere ilişkin faturalara göre menkullerin alımlarının borcun doğumundan önceki bir tarihe rastladığı, hâli hazırda borçlu şirket ortağı ve müdürü olan M.Y.' nindavacı şirketteki hisselerini devrederek ortaklıktan ve müdürlükten ayrıldığı, bu durum karşısında davacı şirket ile davalı borçlu şirket arasında organik bağ olduğunun yasal delillerle ispatlanamadığı gerekçesiyle davanın kabulü ile haczin kaldırılmasına, şartları bulunmadığından davalı alacaklı aleyhine tazminata hükmedilmesine yer olmadığına karar verilmiştir. 

IV. İSTİNAF

A. İstinaf Yoluna Başvuranlar

İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı-alacaklı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. Gerekçe ve Sonuç

Bölge Adliye Mahkemesinin 24.10.2018 tarihli ve 2018/1626 Esas, 2018/1939 Karar sayılı kararı ile; dava konusu haciz işleminin gerçekleştirildiği adresin ödeme emrinin tebliğ edildiği ve borçlu şirketin ticari siciline kayıtlı adresi olmayıp, davacı üçüncü kişinin ticaret sicilinde kayıtlı adresi olduğu, ancak haciz mahallinde borçlu şirkete ait bir çok evrak tespit edildiği, davalı borçlu şirketin ortağı ve yetkilisi olan M.Y.' nin 21.02.2013 tarihinde ticari faaliyete başlayan davacı üçüncü kişi şirketin kurucu ortağı olduğu, davacı üçüncü kişi şirket ile davalı borçlu şirketin faaliyet konularının benzer olduğu, davalı borçlu şirket tarafından davacı üçüncü kişi şirkete yüksek miktarda emtia satışı yapılmış olup, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun (6098 sayılı Kanun) 280 inci maddesinde düzenlenen yasal karinenin de davalı alacaklı lehine olduğu, İlk Derece Mahkemesince alınan bilirkişi raporlarında dava konusu menkullerin ibraz edilen faturalardaki menkuller ile uyumlu olduğu ve faturaların ticari defterlere işlenerek gerekli tasdik işlemlerinin yapıldığı belirtilmiş ise de, 05.09.2016 tarihli bilirkişi raporunda da açıklandığı üzere dava konusu menkullere ilişkin ibraz edilen faturaların bazılarında makinelerin seri numaralarının sonradan elle doldurulduğunun anlaşıldığı, bahsi geçen bu işlemlerin takibe konu çekin keşide tarihinden önce gerçekleştiği görünse de günlük ticari hayatta ileri tarihli çek düzenlenmesinin çok sık rastlanan bir durum olduğu, borçlu şirketin ortağı ve yetkilisi olan M.Y.' nin bu görevi sırasında davacı üçüncü kişi şirketin de kurucu ortağı olması ve yukarıdaki işlemlerin gerçekleştirilmesinden sonra davacı üçüncü kişi şirketteki hissesini devrederek yalnızca borçlu şirketin ortak ve yetkilisi olmaya devam etmesi, muhafazanın önlenmesi için mahcuz bedellerinin dosyaya ihtirazi kayıtla yatırılmış olması işlemleri birlikte değerlendirildiğinde bahsi geçen işlemlerin perdeleme iradesinin yansıması olarak borçlu şirketin ticari faaliyetlerinin davacı üçüncü kişi şirket üzerinden sürdürülmesi niteliğinde olduğu, bu itibarla haczolunan menkullerin borçlu ile davacı üçüncü kişinin birlikte ellerinde bulundurduklarının kabulü gerektiği, yasal mülkiyet karinesinin borçlu, dolayısı ile alacaklı yararına olup yasal karinenin aksinin davacı üçüncü kişi tarafından somut ve inandırıcı deliller ile ispat edilmediği, takibin talikine karar verilmiş olması karşısında 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu'nun (2004 sayılı Kanun) 97 nci maddesinin on üçüncü fıkrası uyarınca davalı alacaklı lehine tazminata hükmedilmesi için gerekli yasal şartların oluştuğu gerekçesiyle davalı alacaklı vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılarak yeniden hüküm kurulmak suretiyle istihkak davasının reddine, yasal şartları oluştuğundan dava konusu menkullerin değerinin %20'si oranında tazminatın davacıdan alınarak davalı alacaklıya verilmesine karar verilmiştir.

V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ İNCELEME SÜRECİ 

A. Bozma Kararı 

1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı üçüncü kişi vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

2. Yargıtay 8. Hukuk Dairesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;

 “…Dava, üçüncü kişinin İİK'nin 96. vd. maddelerine dayalı istihkak iddiasına ilişkindir. 

Dava konusu haciz, borçlu şirkete ödeme emri tebliğ edilen adreste yapılmadığı gibi borçlu haciz adresinde faaliyet göstermemiş, üçüncü kişinin ticaret sicilde kayıtlı adresinde haciz yapılmıştır. Her ne kadar haciz mahallinde borçlu şirkete ait belgeler bulunmuş ise de, anılan belgeler güncel olmadığı gibi bulunan belgelerin bir kısmı borçlu şirket ortağı olan M. Y.’nin üçüncü kişi şirketteki hissesini devretmeden önceki döneme ait olup defter kayıtları ile de doğrulanan borçlu ile üçüncü kişi şirket arasındaki ticari ilişki nedeni ile de belge bulunmasının hayatın olağan akışına uygun olduğunun kabulü gerekmiştir. Öte yandan, üçüncü kişi şirket borcun doğumundan önceki bir tarihte 21.02.2013 tarihinde faaliyete başladığı gibi borçlu şirket kurucu ortaklarından biri olan M. Y.  04.12.2014 tarihinde borcun doğumundan önce ortaklıktan ayrılmıştır. Borçlu ve üçüncü kişi şirket arasında borcun doğum tarihi itibari ile organik bağ bulunmamakta olup borçlu ile üçüncü kişi şirketlerin benzer alanda faaliyette bulunması da tek başına organik bağ için yeterli görülmemiştir. Buna göre, mülkiyet karinesi davacı üçüncü kişi lehine olup, davanın İİK'nin mad. 96 gereğince üçüncü kişi tarafından açılması ispat yükünün yer değiştirmesine neden olmaz. Mülkiyet karinesinin aksinin davalı alacaklı tarafından inandırıcı ve güçlü delillerle ispat edilmesi gerekir. Davalı alacaklının delil olarak dayandığı ticaret sicil kayıtları, haciz tutanağı, ticari defter ve dosya kapsamında yer alan bilirkişi raporları ile tanık beyanları karinenin aksini ispat için yeterli görülmemiştir. 

O halde, bu maddi ve hukuki olgular gözönüne alınarak, istinaf başvurusunun esastan reddi yerine oluşa ve dosya içeriğine uygun düşmeyen gerekçe ile istinaf başvurusunun kabulü ile davanın reddine yönelik hüküm kurulması doğru olmamıştır..." gerekçesiyle karar bozulmuştur.

B. Bölge Adliye Mahkemesince Verilen Direnme Kararı

Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; önceki karar gerekçesi tekrar edilmek suretiyle direnme kararı verilmiştir. 

VI. TEMYİZ

A. Temyiz Yoluna Başvuranlar

Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen direnme kararına karşı süresi içinde davacı üçüncü kişi vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri

Davacı üçüncü kişi vekili; haciz yapılan adresin borçlu şirketin adresi olmayıp üçüncü kişi şirketin ticaret sicilindeki kayıtlı adresi olduğunu, haciz esnasında borçlunun mahalde bulunmadığı gibi takip talebinde de bu adrese yer verilmediğini, borçlu şirket ile üçüncü kişi şirketin farklı tüzel kişilikler olduğunu, borçlu şirketin yetkilisi olan M. Y.’nin davacı üçüncü kişi şirketteki hissesini 24.10.2014 tarihli genel kurul kararıyla devrederek hisse bedellerini aldığını ve üçüncü kişi şirketle bağlantısının kalmadığını, takip konusu çekin keşide tarihinin 28.08.2015 olup borcun doğumundan çok önce olduğunu, hacze dayanak yapılan belgelerin 2013 yılına ait olup borçlu şirket ile üçüncü kişi şirket arasında mal alışverişini gösteren belgeler olduğunu, borcun doğumundan üç yıl önce iplik ticareti yapan borçlu şirketin, ortağı olduğu seccade imalatı yapan üçüncü kişi şirketle yaptığı iplik alışverişinin hayatın olağan akışına uygun normal bir davranış olarak değerlendirilmesi gerektiğini, haciz mahallinde tespit edilen evrakın üçüncü kişi şirketin borçlu şirket ile mal alışverişini belgelemekte olup, bu tür belgelerin mülkiyet karinesinin aksini ispata elverişli belgeler olarak kabul edilemeyeceğini, haczedilen makinaların üçüncü kişi müvekkiline ait olduğunun dosyada bulunan 05.05.2017 tarihli ve 12.12.2017 tarihli ek bilirkişi raporları ile kesin olarak ispatlandığını, Bölge Adliye Mahkemesince yasal şartlar olmadığı hâlde haczedilen malların değerinin % 20'si oranında tazminata hükmedilmesinin de usul ve yasaya aykırı olduğunu ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir. 

C. Uyuşmazlık

Direnme yoluyla Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; somut olayda mülkiyet karinesinin davacı üçüncü kişi yararına mı yoksa borçlu dolayısı ile alacaklı yararına mı olduğu, ispat yükünün hangi tarafta bulunduğu, buradan varılacak sonuca göre mülkiyet karinesinin aksinin ispatlanıp ispatlanamadığı noktasında toplanmaktadır.

D. Gerekçe

1. İlgili Hukuk

2004 sayılı Kanun'un 96, 97/a ve 99 uncu maddeleri.

2. Değerlendirme

1. Uyuşmazlığın çözümü için öncelikle konu ile ilgili yasal kavramların irdelenmesinde fayda bulunmaktadır. 

2. Haciz cebri icra organı tarafından yapılan devlete ilişkin bir hakimiyet tasarrufu olup, icra takibinin konusu olan belli bir para alacağının ödenmesini sağlamak için, bu yolda istemde bulunan alacaklı lehine, söz konusu alacağı karşılayacak miktar ve değerdeki borçluya ait mal ve haklara, icra memuru tarafından hukuken el konulmasıdır. Kural olarak haciz işleminin tamamlanması için mala fiilen el konularak malın borçlunun tasarruf sahasına çıkarılması da gerekmemektedir. Borçlu elinde haczedilen bir malda, üçüncü kişi tarafından kendi lehine veya borçlu tarafından üçüncü kişi lehine hak iddia edilmesi üzerine, mahcuz malı hacizden kurtarmak amacıyla üçüncü kişinin alacaklıya karşı açtığı dava "istihkak davası" (2004 sayılı Kanun md. 96, 97/6); elinde haczedilen bir malda hak iddia eden üçüncü kişiye karşı alacaklının, haczin kalkmasını önlemek için açtığı dava ise" istihkak iddiasının reddi davası" (2004 sayılı Kanun md. 99) olarak tanımlanmaktadır (Baki Kuru, İcra ve İflas Hukuku El Kitabı, Ankara, 2013, s.543; Timuçin Muşul, İcra ve İflas Hukukunda İstihkak Davaları, Ankara, 2015, s.3).

3. İstihkak davasının menfaatler dengesine en uygun bir şekilde sonuçlandırılabilmesi, bu davada uygulanacak ispat kurallarına bağlıdır. Alacaklı, istihkak iddiasında bulunan üçüncü kişi ile borçlu arasındaki ilişkilere yabancıdır, alacaklı dış görünüşüne bakarak borçluya kredi açmıştır (borç vermiştir). Bu nedenle, istihkak davasında alacaklı ispat bakımından korunmazsa, alacaklının borçlu ile üçüncü kişi arasındaki hileli anlaşmaları ispat etmesi çok güç olur ve üçüncü kişinin haklı menfaatlerini korumak için kabul edilmiş olan istihkak davası, kötüniyetli borçlular tarafından alacaklılardan mal kaçırmak için bir araç olarak kullanılır (Kuru, s.560).

4. 2004 sayılı Kanun borçlunun gerçek alacaklılarını korumak için istihkak davası hakkında bazı özel ispat hükümleri öngörmüştür. Malın yalnız üçüncü kişinin elinde bulunması, borçlunun elinde bulunması, borçlu ile üçüncü kişinin malı birlikte elinde bulundurmaları farklı hükümlere tâbi tutulmuş, anılan düzenlemeler uyarınca alacaklı ve üçüncü kişiler yararına bazı yasal karineler öngörülmüştür. Bu yasal karinelerin aksini savunan tarafa ispat külfeti yüklenmiştir.

5. 2004 sayılı Kanun'un 97/a maddesinin birinci fıkrasında borçlu dolayısıyla alacaklı yararına öngörülen yasal karineler borçlu ile üçüncü kişilerin anlaşmak suretiyle alacaklılardan mal kaçırmalarının engellenmesi amaçlanmıştır. Bu maddenin ilk iki cümlesindeki alacaklı yararına öngörülen bu yasal karinenin aksini ispat külfeti üçüncü kişiye aittir. Bu maddeye dayanarak dava açan üçüncü kişi üzerine düşen ispat yükünü yerine getirirken, malı hangi hukuki sebebe dayanarak kazandığını, eğer satın alma nedenine dayanmışsa, satın aldığı tarihte malı satın alabilecek ekonomik güce sahip olduğunu, malın ne sebeple borçlu elinde bulunduğunu ispat etmek zorundadır. Yasal karinenin aksi tanık dâhil her türlü delille kanıtlanabilir. Ancak davacı üçüncü kişinin karinenin aksini ispat için icra mahkemesine sunduğu kanıtlar inandırıcı ve her türlü şüpheden uzak nitelikte olmalıdır (Ali Güneren, İcra ve İflas Hukukunda İstihkak Davaları, Ankara 2008, s. 653). Davalı alacaklı yararına mülkiyet karinesinden söz edebilmek için haciz uygulanan adresin borçlu ile ilişkisinin kesin bir biçimde saptanması gerekmektedir.

6. Taşınır mal, yalnız üçüncü kişi elinde haczedilmişse, kural olarak dava açma ve dolayısıyla ispat yükü 2004 sayılı Kanun'un 99 uncu maddesi uyarınca alacaklıya düşer. Bu maddenin uygulanabilmesi için malların yalnızca üçüncü kişinin elinde haczedilmiş olması gerekmektedir. Mal borçlunun elinde ya da borçlu ile üçüncü kişinin müştereken elinde bulunduğu hâldeyken haczedilmişse, 2004 sayılı Kanun'un 99 uncu maddesi değil, 96 ve 97 nci maddeleri uygulanır. Hemen belirtmek gerekir ki, istihkak davası 99 uncu madde hükmüne dayalı olarak üçüncü kişi tarafından açılırsa ispat külfeti yer değiştirmez. Bu durumda da davalı alacaklı, malın borçlu elinde haczedildiğini, borçluya ait olduğunu ispatlamalıdır.

7. İstihkak davasında davacı, 2004 sayılı Kanun'un 97/a maddesinde öngörülen mülkiyet karinesinin aksini her türlü delille ispatlayabilir. Aynı Kanun'un 97 nci maddesine göre istihkak davasına basit yargılama usulüne göre bakılır ve icra mahkemesi istihkak davası hakkındaki incelemesini mutlaka duruşmalı olarak yapar. Hâkim tarafların gösterecekleri bütün delilleri serbestçe takdir eder.

 8. Bu genel açıklamalardan sonra somut olay incelendiğinde; Bursa 4. İcra Müdürlüğünün 2015/10417 Esas sayılı dosyasında alacaklı .......Tekstil San. Tic. Ltd. Şti. vekili tarafından 14.09.2015 tarihli ihtiyati haciz kararına ve 28.08.2015 keşide tarihli çeke dayalı olarak borçlular M. F. İplik Gıda İth. Teks. Ltd. Şti. ve D.M.A. M. İplik Teks. İth. İhr. San. ve Tic. A.Ş. aleyhine 15.09.2015 tarihinde kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile takip başlatılmıştır. 

9. Borçlu M.F. İplik Gıda İth. Teks. Ltd. Şti.nin takip talebi ve ödeme emrinde gösterilen “G... Organize Sanayi Bölgesi ......Cad. No:... D:2 G../Bursa” adresine tebliğe çıkarılmış (bilgi amaçlı PTT sorguya göre) "muhatap adresi değişmiş/yeni adresi bulunamadı" şerhi ile 16.09.2015 tarihinde iade edilmiştir. Ticaret sicil müdürlüğünden bildirilen adresin aynı adres olması sebebiyle bu adrese çıkarılan ödeme emri 7201 sayılı Tebligat Kanunu'nun (7201 sayılı Kanun) 35 inci maddesine göre 19.09.2015 tarihinde tebliğ edilmiştir. Alacaklı vekilinin talebi üzerine M. F. İ. Gıda İth. Teks. Ltd. Şti. aleyhine 15.09.2015 tarihinde “K. Mh. K. yolu Cd. No:...” adresinde haciz işlemi yapılarak dava konusu menkuller haczedilmiştir.

10. Davacı üçüncü kişinin haczedilen menkullerle ilgili istihkak iddiasında bulunması üzerine icra müdürlüğünce 2004 sayılı Kanun'un 97 nci maddesi uyarınca takibin devamı veya taliki konusunda bir karar verilmek üzere dosya icra mahkemesine sunulmuştur. Bursa 6. İcra (Hukuk) Mahkemesinin 17.09.2015 tarihli ve 2015/645 Esas, 2015/552 Karar sayılı kararı ile "Bursa 4. İcra Müdürlüğünün 2015/10417 takip sayılı dosyasında talik veya devam ile ilgili talebin yapılan haczin bu talep için teminat olarak kabulü ile takip dosyasında haczedilen menkuller yönünden takibin talikine, iş bu ilamın icra dairesince üçüncü Kişi A...... Tekstil Ltd. Şti.'ye tebliğinden itibaren 7 gün içinde istihkak davası açmakta muhtariyetine," karar verilmiş, davacı üçüncü kişi vekilince eldeki dava açılmıştır.

11. Dava konusu haciz işlemi davacı üçüncü kişinin ticaret sicilinde kayıtlı adresinde yapılmış olup, borçluya bu adreste ödeme emri tebliğ edilmemiştir. Ticaret sicil kayıtlarına göre davacı üçüncü kişi şirket ile davalı borçlu şirket aynı adreste faaliyet göstermemiştir. Davacı üçüncü kişi şirket borcun doğum tarihinden önce 21.02.2013 tarihinde faaliyete geçmiş olup, kurucu ortakları arasında yer alan M. Y. aynı zamanda davalı borçlu şirketin kurucu ortaklarından biri ise de, M. Y. borcun doğumundan önce 15.12.2014 tarihinde davacı üçüncü kişi şirketteki hissesini devrederek ortaklık ve müdürlükten ayrılmıştır. İcra mahkemesince alınan 05.09.2016 tarihli ek bilirkişi raporunda M.Y.' nindavacı üçüncü kişi şirketteki hissesini devretmeden önce ödenmemiş sermayesini ödemiş olduğu belirtilmiştir.

12. Dosya kapsamında yer alan bilirkişi raporlarının incelenmesinde davacı üçüncü kişi tarafından sunulan T. M. San. ve Tic. Ltd. Şti.' ye ait 05.06.2013 tarihli fatura ile I. Tekstil San. Tic. Ltd. Şti.' ye ait 08.03.2013 ve 11.03.2013 tarihli faturaların kanuni süresi içinde açılış ve kapanış tasdikleri yapılan davacı üçüncü kişi şirketin ticari defterlerine işlenmiş olduğu, menkullerin alışı yapılan dava dışı T. M.. San. ve Tic. Ltd. Şti. İle I. Tekstil San. Tic. Ltd. Şti.nin kanuni süresi içinde açılış ve kapanış tasdikleri yapılan ticari defterlerinde de bu faturalarının kayıtlı olduğu, haciz tutanağındaki yazılan menkullerin seri numaraları ile faturalardaki seri numaralarının örtüştüğünün belirtildiği görülmektedir.
 
13. Haciz mahallinde borçlu şirkete ait belge bulunmuş ise de, bu belgelerin bir kısmı M. Y.’nin üçüncü kişi şirketteki hissesini devretmeden önceki döneme aittir. Bilirkişi tarafından incelenen usulüne uygun tutulan ticari defterlere göre davacı üçüncü kişi şirket ile borçlu şirket arasında ticari ilişkinin bulunduğu anlaşılmakta olup haciz mahallinde belge bulunması hayatın olağan akışına uygundur. Dolayısıyla davacı üçüncü kişi şirket ile borçlu şirket arasında borcun doğum tarihi itibariyle organik bağ bulunmamaktadır. Şirketlerin benzer alanda faaliyette bulunması da tek başına organik bağ için yeterli değildir.

14. Şu hâle göre, mülkiyet karinesi davacı üçüncü kişi lehine olup davanın üçüncü kişi tarafından açılması ispat yükünün yer değiştirmesine neden olmaz. Mülkiyet karinesinin aksinin davalı alacaklı tarafından inandırıcı ve güçlü delillerle ispatlanması gerekir. Davalı alacaklının delil olarak dayandığı ticaret sicil kayıtları, haciz tutanağı, ticari defterler, dosya kapsamında yer alan bilirkişi raporları ve tanık beyanları karinenin aksini ispat için yeterli görülmemiştir. 

15. Hukuk Genel Kurulunda yapılan görüşmeler sırasında; ispat külfetinin davalı alacaklıda olduğu ancak 6098 sayılı Kanun'un 133 üncü maddesinin ikinci fıkrası gereğince temel borç ilişkisindeki borcun doğum tarihinin araştırılarak alacaklının dayandığı delillerin bu tarihe göre değerlendirilmesi gerektiği gerekçesiyle direnme kararının bu değişik gerekçe ile bozulması gerektiği görüşü ileri sürülmüş ise de bu görüş Kurul çoğunluğunca benimsenmemiştir. 

16. Hâl böyle olunca Hukuk Genel Kurulunca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulması gerekirken önceki hükümde direnilmesi doğru olmamıştır.

17. Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır. 

VII. KARAR

Açıklanan sebeplerle;

Davacı üçüncü kişi vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile direnme kararının Özel Daire bozma kararında gösterilen nedenlerden dolayı 5311 sayılı Kanun ile değişik 2004 sayılı Kanun'un 364 üncü maddesinin ikinci fıkrasının göndermesiyle uygulanması gereken 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi gereğince BOZULMASINA,

İstek hâlinde temyiz peşin harcının yatırana geri verilmesine, 

Dosyanın 6100 sayılı Kanun’un 373 üncü maddesinin ikinci fıkrası uyarınca kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

11.10.2023 tarihinde oy çokluğuyla kesin olarak karar verildi.

Dava, üçüncü kişinin açtığı istihkak davasıdır. 

Somut olayda, hacizli mal üçüncü kişinin elinde haczedildiğinden, İİK’nın 97 nci md. göre mülkiyet karinesi alacaklı yararına olmayıp, borçlu/üçüncü kişi yararınadır. Bu nedenle ispat külfeti alacaklıdadır. Dairenin bu görüşüne katılmakla birlikte; e BK 114, TBK’nın 133/2 nci maddesi gereğince temel borç ilişkisindeki borcun doğum tarihinin araştırılarak alacaklının getirdiği delillerin bu tarihe göre değerlendirilmesi gerektiği görüşünde olduğumuzdan Özel Dairenin, çekin keşide tarihini, borcun doğum tarihi olarak kabulüne dayalı değerlendirilmelerine katılmıyoruz. 

Zira, alacaklı yargılama boyunca verdiği tüm dilekçelerinde takibe konulan çekin borçlu tarafından keşide edilerek dava dışı D.M.A. A.Ş.ne verildiğini, D.M.A. A.Ş.' nin de ticari ilişki gereği çeki cirolayarak bu davanın alacaklısı Y. Tekstil San. ve Tic. Ltd. Şti.ne verdiğini, borcun doğum tarihinin bu suratle tespiti gerektiğini savunmuştur. Her ne kadar icra mahkemelerinin verdikleri kararlar dar yetkili mahkeme olmaları nedeniyle kesin hüküm oluşturmuyor ise de İİK'nın 97/11.,'inci maddesi gereğince istihkak davaları bundan müstesna olup verilen karar maddi anlamda kesin hüküm oluşturacağından, değişik bozma yapılarak çekin verilme sebebini oluşturan temel borç ilişkisinin doğum tarihi belirlenerek alacaklı ile borçlu arasında organik bağ bulunup bulunmadığının ve bu konudaki delillerin bu tarihe göre değerlendirilmesi gerektiğine yönelik bozma yapılması gerektiği görüşünde olduğumuzdan, Sayın Çoğunluğun Özel Daire bozması yönündeki bozma kararına katılmıyoruz.

HGK. 11.10.2023 T. E: 2022/8-625, K: 914

 

Yukarıda tarih ve numarası yazılı Bölge Adliye Mahkemesince verilen kararın müddeti içinde temyizen tetkiki davacı/borçlu tarafından istenmesi üzerine bu işle ilgili dosya daireye gönderilmiş olup, dava dosyası için Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve dosya içerisindeki tüm belgeler okunup incelendikten sonra işin gereği görüşülüp düşünüldü:

Borçlu vekili icra mahkemesine başvurusunda, hesap kat ihtarnamelerinin usulüne uygun olarak kanunda yazılı olan adreslere tebliğ edilmediğini, takip dayanağı belgelerin aslı ya da tapu müdürlüğünce onaylanmış suretlerinin icra müdürlüğüne ibraz edilmediğini bildirip, borca ve ferilerine itirazla icra emrinin/takibin iptalini talep ettiği, İlk Derece Mahkemesince, ihtarnamelerin borçlunun kredi sözleşmesinde belirtilen adresine çıkarılmadığı, ticaret sicilinde gösterilen şube adresine tebligat yapıldığı, kamu düzenine ilişkin bu durumun süresiz şikayete tabi olduğu gerekçesi ile şikayetin kabulüne, ... 24. İcra Müdürlüğünün 2020/6809 Esas sayılı dosyasında şikayetçi borçlu adına düzenlenen icra emrinin iptaline karar verildiği, taraf vekillerinin istinaf yoluna başvurmaları üzerine Bölge Adliye Mahkemesince borçlu şirkete gönderilen ve bila tebliğ dönen kat ihtarlarındaki adresin kredi sözleşmesinde yer alan adres olmadığı iddiasının tebligatın usulsüzlüğü iddiası olarak kabul edilerek şikayetin süreye tabi olduğu, borçlu şirkete icra emri 29.08.2020 tarihinde tebliğ edilmekle süresinde şikayet hakkı kullanılmadığından İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına borca itirazın ve şikayetin süre yönünden reddine karar verildiği, anılan karara karşı borçlu vekilinin temyiz yoluna başvurduğu anlaşılmaktadır.

İİK’nın 150/ı maddesinde; “Borçlu cari hesap veya kısa, orta, uzun vadeli kredi şeklinde işleyen nakdî veya gayrinakdi bir krediyi kullandıran tarafın ibraz ettiği ipotek akit tablosu kayıtsız ve şartsız bir para borcu ikrarını ihtiva etmese dahi, krediyi kullandıran taraf, krediyi kullanan tarafa ait cari hesabın kesilmesine veya kısa, orta, uzun vadeli kredi hesabının muaccel kılınmasına ilişkin hesap özetinin veya gayrinakdi kredinin ödenmiş olması nedeniyle tazmin talebinin veya borcun ödenmesine ilişkin ihtarın noter aracılığıyla krediyi kullanan tarafa kredi sözleşmesinde yazılı ya da ipotek akit tablosunda belirtilen adrese gönderilmek suretiyle tebliğ edildiğini veya 68/b maddesi gereğince tebliğ edilmiş sayıldığını gösteren noterden tasdikli bir sureti icra müdürüne ibraz ederse icra müdürü 149 uncu madde uyarınca işlem yapar. Şu kadar ki, krediyi kullanan tarafın hesap özetine ve borcun ödenmesine ilişkin ihtara ya da gayrinakdi kredi nedeniyle tazmin talebine, kendisine tebliğ edildiği veya 68/b maddesi gereğince tebliğ edilmiş sayıldığı tarihten itibaren sekiz gün içinde noter aracılığıyla itiraz etmiş olduğunu ispat etmek suretiyle icra mahkemesine şikâyette bulunmak hakkı saklıdır...” hükmüne, İİK 68/b-2 maddesinde ise, "... sözleşmede gösterilen adresin noter aracılığıyla krediyi kullandıran tarafa bildirilmesi halinde sonuç doğurur; yeni adresin bu şekilde bildirilmemesi halinde hesap özetinin eski adrese ulaştığı tarih tebliğ tarihi sayılır" hükmüne yer verilmiştir. Anılan bu maddeler, uygun ihtar tebliğ edildiğinde veya tebliğ edilmiş sayıldığında takip dayanağı ipotek akit tablosu limit ipoteği içerse de, ipotekli takibin ilamlı takip olarak yapılabileceğini, bir başka anlatımla ihtarın maddelerde yazılan koşullarda yapılmış olmasının takibin ilamlı yolla yapılmasının şartı olduğunu göstermektedir. Tebligatların yasal düzenlemeye uygun olmaması nedeniyle İİK 150/ı koşullarını taşımaması halinde ipoteğin paraya çevrilmesi yolu ile ilamlı takip yapılamayacağı sonucunu doğuran şikayette dayanak belgenin ilam niteliği kazanmadığı iddia edilmekte olup bu hali ile şikayet ilamlı icra takibinde ilama aykırılık şikayetidir. O halde, İcra Mahkemesince İİK'nın 16/2 maddesine göre süresiz olarak incelenmelidir. (HGK 21.06.2000 tarih 2000/12-1002 sayılı karar).

Somut olayda, alacaklı banka tarafından, ... 24. İcra Dairesinin 2020/6809 Esas sayılı dosyasında kredi alacağına ve limit ipoteğine dayalı olarak kredi borçluları ve ipotek verenler aleyhine ipoteğin paraya çevrilmesi yolu ile ilamlı icra takibi başlatıldığı, kredi borçlusu ...... Ltd.Şti. ile banka arasında muhtelif tarihlerde imzalanan kredi sözleşmelerinde, borçlu şirket adreslerinin, ... Mah. .... Cad. No: ... Konak/... ve .... Bulvarı ... İş Hanı No. ... .../... olarak yer aldığı, hesap kat ihtarnamelerinin ise ... Mah. ... Sok No: ... Konak/... adresine tebliğ edildiği, adı geçen adresin 29 Temmuz 2016 tarihli ticaret sicil gazetesinde borçlu şirketin şube adresi olarak yer aldığı görülmektedir.

Dairemizde, asıl borçlu ve/veya ipotekli taşınmaz malikine icra emri gönderilebilmesi için, alacaklı tarafından, kredi sözleşmesinde yazılı ya da ipotek akit tablosunda belirtilen adreslerine, noter aracılığı ile hesap kat ihtarının gönderilmesi gerekmekle birlikte İİK'nın 16/2. maddesi gereğince kat ihtarı tebliğ işlemi usulsüz ise süreli; hiç gönderilmemiş veya tebligat yapılmamış ise süresiz şikayete tabi olduğu yönünde uygulama yapılmakta iken İİK 150/ı maddesinde yapılması belirtilen tebligat ilamlı takipte takip şartı kabul edilip, usulsüz yapılan tebligatın yok hükmünde olduğu şikayetinin İİK 16/2 kapsamında süresiz olarak incelenmesi kanaatine varılarak görüş değişikliğine gidilmiştir.

O halde Bölge Adliye Mahkemesince, borçlunun yöntemine uygun hesap kat ihtarı tebliğ edilmediği şikayetinin esası incelenerek oluşacak sonuca göre karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsiz olup mahkeme kararının bozulması gerekmiştir.

SONUÇ : Borçlunun temyiz itirazlarının kısmen kabulü ile ... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesinin 15.03.2023 tarih ve 2022/1446 Esas – 2023/749 Karar sayılı kararının yukarıda yazılı nedenlerle, 5311 sayılı Kanun ile değişik İİK'nın 364/2. maddesi göndermesiyle uygulanması gereken 6100 sayılı HMK'nın 373/2. maddeleri uyarınca (BOZULMASINA), bozma nedenine göre sair temyiz itirazlarının incelenmesine yer olmadığına, peşin alınan harcın istek halinde iadesine, dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 17.01.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.

12.HD. 17.01.2024 T. E:2023/3308 K:477

 

Taraflar arasındaki borca itiraz isteminden dolayı yapılan inceleme sonunda İlk Derece Mahkemesince itirazın kabulüne karar verilmiştir.

Kararın alacaklı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, İlk Derece Mahkemesince ek karar ile istinaf başvurusunun süresinde olmadığı gerekçesiyle istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir. 

Ek kararın alacaklı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince İlk Derece Mahkemesinin ek kararına yönelik istinaf başvurusunun kabulü ile ek kararının kaldırılmasına, esas karara ilişkin istinaf başvurusunun kısmen kabulüne, İlk Derece Mahkemesinin kararının kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle imzaya itirazın kabulü ile itirazda bulunan borçlu şirket hakkındaki takibin durdurulmasına, koşulları oluşmadığından alacaklı aleyhine icra inkâr tazminatı ve para cezasına hükmedilmesine yer olmadığına karar verilmiştir. 

Bölge Adliye Mahkemesi kararı borçlu vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine Yargıtay 12. Hukuk Dairesince yapılan inceleme sonunda bozulmuş, Bölge Adliye Mahkemesi tarafından Özel Daire bozma kararına karşı direnilmiştir.

Direnme kararı borçlu vekili tarafından temyiz edilmekle, Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan gündem ve dosyadaki belgeler incelendi.

I. TALEP    

Borçlu vekili; alacaklı vekili tarafından müvekkili şirket aleyhine kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile takip başlatıldığını, takibe dayanak çekteki imzanın müvekkiline ait olmadığını, imzaya ve borca itiraz ettiklerini ileri sürerek takibin iptali ile alacaklı aleyhine alacağın %20’sinden aşağı olmamak üzere tazminata ve alacağın %10’undan aşağı olmamak üzere para cezasına hükmedilmesine karar verilmesini talep etmiştir. 

II. CEVAP

Alacaklı vekili; itirazın reddini savunmuş, borçlu aleyhine alacağın %20’den aşağı olmamak üzere icra inkâr tazminatına ve alacağın %10’u oranında para cezasına mahkûm edilmesine karar verilmesini istemiştir. 

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI

1. İlk Derece Mahkemesinin 01.04.2021 tarihli ve 2018/989 Esas, .../... Karar sayılı kararı ile; grafoloji uzmanı bilirkişi tarafından düzenlenen raporda takibe konu çekteki imzanın borçlu şirket yetkilisi olan Talat Ulaşgel ve Özlem Mert'e ait olmadığının bildirildiği, bilirkişi raporunun içerik ve sonuç itibariyle hükme esas almaya elverişli bulunduğu, takibe dayanak çekteki borçluya ait cirodaki  imzaların borçlu şirket yetkilisinin elinden çıkmadığının anlaşıldığı, çekte taraflar arasında yüzyüzelik bulunduğu gerekçesiyle imzaya itirazın kabulü ile itiraz eden borçlu hakkındaki icra takibinin durdurulmasına, asıl alacak olan 300.000,00 TL'nin %20'si oranında tazminatın alacaklıdan alınarak borçluya ödenmesine, alacaklının asıl alacak olan 300.000,00 TL'nin %10'u oranında para cezası ile cezalandırılmasına karar verilmiştir. 

2. İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde  alacaklı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.

3. İlk Derece Mahkemesinin 09.06.2021 tarihli ve 2018/989 Esas, .../... Karar sayılı ek kararı ile; kararın alacaklı vekilinin yüzüne karşı verildiği, alacaklı vekilinin kararın tefhiminden itibaren on günlük süre içerisinde istinaf başvurusunda bulunmadığı gerekçesi ile istinaf talebinin süre yönünden reddine karar verilmiştir. 

IV. İSTİNAF

A. İstinaf Yoluna Başvuranlar

İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen ek kararına karşı süresi içinde alacaklı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. Gerekçe ve Sonuç

Bölge Adliye Mahkemesinin 29.12.2021 tarihli ve 2021/1174 Esas, 2021/2571 Karar sayılı kararı ile; kısa karar taraf vekillerinin yüzüne karşı 01.04.2021 tarihinde tefhim edilmiş ise de gerekçeli kararın tüm unsurlarıyla tefhim edilmediği, 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’nun (2004 sayılı Kanun) 363 üncü maddesi uyarınca tefhimden itibaren kanun yolu süresinin başlamasının, hükmün 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 298 ve 294 üncü maddeleri uyarınca yazılıp, tefhimine bağlı olduğu, Anayasa Mahkemesinin konuya ilişkin kararlarının da bu yönde olduğu, İlk Derece Mahkemesince gerekçeli kararın alacaklı vekiline tebliğ edilmeden alacaklı vekilince 08.06.2021 tarihinde istinaf harcı yatırılarak istinaf edildiği, bu durumda İlk Derece Mahkemesinin 09.06.2021 tarihli istinaf talebinin reddine ilişkin ek kararının yerinde olmadığı, alacaklı vekilinin işin esası yönünden istinaf başvurusunun incelenmesinde ise; çekin keşide tarihi itibariyle borçlu şirket yetkilisinin Talat Ulaşgel olduğu, İlk Derece Mahkemesince bilirkişi incelemesi yaptırılmadan önce alacaklı vekilinin 21.02.2019 havale tarihli dilekçesi ile takibe konu çekteki imzanın Erdoğan Gürün tarafından atıldığını beyan ettiği, mahkemece bilirkişi incelemesi yapılmadan önce alacaklı vekilinin çekteki imzanın borçlu şirket temsilcisine ait olmadığı yönündeki vakıayı ikrar niteliğindeki beyanı ve çekteki imzanın vekaleten atıldığı iddiasına ilişkin olarak da herhangi bir vekalet bilgisi sunulmadığı gözönünde bulundurularak, imzaya itirazın kabulü ile takibin durdurulmasına ve imza incelemesi yapılmadan sonuca gidilmesi gerektiğinden alacaklı aleyhine tazminat ve para cezasına hükmedilmemesi gerektiği, gerekçesiyle İlk Derece Mahkemesinin ek kararına yönelik istinaf başvurusunun kabulü ile ek kararın kaldırılmasına, istinaf başvurusunun esastan kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesinin Kararının kaldırılarak yeniden hüküm kurulmak suretiyle itirazda bulunun borçlu şirket hakkındaki takibin durdurulmasına, koşulları oluşmadığından alacaklı aleyhine icra inkâr tazminatı ve para cezasına hükmedilmesine yer olmadığına karar verilmiştir.

V.  BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ İNCELEME SÜRECİ 

A. Bozma Kararı 

1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde borçlu vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

2.  Yargıtay 12. Hukuk Dairesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
“…02.03.2005 tarih ve 5311 sayılı Kanunun 24. maddesi ile değişik 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu'nun 363/1. maddesine göre, istinaf yoluna başvuru süresi, ilk derece mahkemesi kararının tefhim veya tebliğinden itibaren on gündür.
Somut olayda, icra mahkemesi kararı istinaf yoluna başvurana 01/04/2021 tarihinde tefhim edildiği halde, istinaf dilekçesi belirli süre geçirildikten sonra, 08/06/2021 tarihinde verilip kaydettirilmiştir. 
O halde, Bölge Adliye Mahkemesince, İİK'nun 365/1-son maddesi gereğince alacaklının istinaf isteminin süre aşımından reddine karar verilmesi gerekirken, Ankara 7. İcra Hukuk Mahkemesinin 09/06/2021 tarih ve 2018/989Esas-.../... Karar sayılı istinaf talebinin reddine ilişkin ek kararının kaldırılmasına karar verildikten sonra alacaklının istinaf başvurusunun kısmen kabulü ile işin esasının incelenerek Ankara 7. İcra Hukuk Mahkemesinin 01/04/2021 tarih ve 2018/989 Esas-.../... Karar sayılı kararının kaldırılmasına karar verilmesi isabetsiz olup anılan Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması gerekmiştir .."  gerekçesiyle karar bozulmuştur. 

B. Bölge Adliye Mahkemesince Verilen Direnme Kararı

Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; önceki gerekçe tekrar edilmek suretiyle direnme kararı verilmiştir. 

VI. TEMYİZ

A. Temyiz Yoluna Başvuranlar

Direnme kararına karşı süresi içinde borçlu vekilince temyiz isteminde bulunulmuştur. 

B. Temyiz Sebepleri

Borçlu vekili; alacaklı vekilinin istinaf başvurusu süresinde olmadığından önceki kararda direnilmesinin hatalı olduğunu, alacaklı tarafın imza incelemesi yapılmasına kötü niyeti ile kendisinin sebebiyet verdiğini, Bölge Adliye Mahkemesince koşulları oluşmadığından alacaklı aleyhine icra inkâr tazminatı ve para cezasına hükmedilmesine yer olmadığına ilişkin kararının hukuka aykırı olduğunu, alacaklı aleyhine %20 tazminata ve %10 para cezasına hükmedilmesi gerektiğini ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir. 

C. Uyuşmazlık

Direnme yoluyla Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; İlk Derece Mahkemesinin kısa kararının alacaklı vekilinin yüzüne karşı 01.04.2021 tarihinde verilmesi, gerekçeli kararın tebliğ edilmeden 08.06.2021 tarihinde  istinaf edilmesi karşısında, istinaf başvurusunun süresinde olup olmadığı, buradan varılacak sonuca göre Bölge Adliye Mahkemesince 2004 sayılı Kanun’un 365 inci maddesi gereğince istinaf talebinin reddine karar verilmesinin gerekip gerekmediği noktasında toplanmaktadır.

D. Ön sorun

Hukuk Genel Kurulunda yapılan görüşmeler sırasında, işin esasının incelenmesine geçilmeden önce direnme kararına yönelik borçlu vekilinin temyiz isteminin kesinlik sınırının altında kalıp kalmadığı hususu ön sorun olarak ele alınıp değerlendirilmiştir. 

E. Gerekçe

1. İlgili Hukuk

2004 sayılı Kanun'un 364 ve ek (1) inci maddeleri.

2. Değerlendirme

1. 5311 sayılı Kanun'un 25 inci maddesi ile değişik 2004 sayılı Kanun'un 364 üncü maddesinin birinci  fıkrası  "Bölge adliye  mahkemesi hukuk dairesince verilen ve miktar ve değeri 10.000 lirayı geçen nihai kararlara karşı temyiz yoluna başvurulabilir." hükmünü içermektedir. 02.12.2016 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanan 6763 sayılı Kanun'un 4 üncü maddesi ile “onbin lirayı” ibaresi “kırk bin Türk lirasını” şeklinde değiştirilmiştir. 20.02.2019 tarihli ve 7165 sayılı Kanun’un 1 inci maddesi ile “kırk bin” ibaresi “elli sekiz bin sekiz yüz” şeklinde değiştirilmiştir.

2. 2004 sayılı Kanun'un 20.02.2019 tarihli ve 7165 sayılı Kanun’un 2 nci maddesi ile değişik ek (1) inci maddesinin birinci fıkrasında 364 üncü maddesindeki parasal sınırın 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesine göre her yıl tespit ve ilan edilecek yeniden değerleme oranında artırılması öngörülmüş ve 01.01.2022 tarihinden itibaren bu miktar 107.090,00 TL olarak belirlenmiştir. 

3. 2004 sayılı Kanun'un 20.02.2019 tarihli ve 7165 sayılı Kanun'un 2 nci maddesi ile değişik ek  (1) inci maddesinin ikinci fıkrasına göre aynı Kanun'un 363 ve 364 üncü maddelerdeki parasal sınırların uygulanmasında hükmün verildiği tarihteki miktar esas alınır. 

4. Belirtilmelidir ki bir mahkeme kararının temyiz edilip edilemeyeceği belirlenirken, temyiz hakkının doğduğu (kararın verildiği) tarihteki hukuksal durum esas alınmalı, karar tarihinde yürürlükte bulunan kanun hükmü temyiz sınırı yönünden hangi düzenlemeyi içeriyor ise ona bağlı kalınmalıdır. Buradaki “karar” teriminin, bölge adliye mahkemesinin Özel Daire bozmasına karşı verdiği direnme kararını da kapsayacağında duraksama bulunmamaktadır.

5. 2004 sayılı Kanun'un 5311 sayılı Kanun’un 25 inci maddesi ile değişik 364 üncü maddesinin ikinci fıkrasında ise temyiz yoluna başvurma ve incelemesinin 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu (1086 sayılı Kanun) hükümlerine göre yapılacağı belirtilmiştir. 

6. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 447 inci maddesinin ikinci fıkrası "Mevzuatta, yürürlükten kaldırılan 18/6/1927 tarihli ve 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununa yapılan yollamalar, Hukuk Muhakemeleri Kanununun bu hükümlerin karşılığını oluşturan maddelerine yapılmış sayılır." hükmünü içermektedir.

7. Somut olayda, alacaklı tarafından borçlu aleyhine başlatılan kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile takipte asıl alacak 300.000,00 TL olup borçlu vekilinin takibe dayanak çekteki imzanın müvekkili şirketin yetkilisine ait olmadığı itirazı üzerine İlk Derece Mahkemesince imzaya itirazın kabulü ile borçlu hakkındaki icra takibinin durdurulmasına, asıl alacak olan 300.000,00 TL'nin %20'si oranında tazminatın alacaklıdan alınarak borçluya ödenmesine, alacaklının asıl alacak olan 300.000,00 TL'nin %10'u oranında para cezası ile cezalandırılmasına, bu miktarın alacaklıdan alınarak Hazineye irad kaydına karar verilmiştir. Alacaklı vekilinin istinaf başvurusu üzerine İlk Derece Mahkemesince ek karar ile istinaf talebinin süre yönünden reddine karar verilmiş, alacaklı vekilince ek karar istinaf edilmiştir. Bölge Adliye Mahkemesince İlk Derece Mahkemesinin ek kararına yönelik istinaf talebinin kabulü ile ek kararının kaldırılarak, esas karara ilişkin istinaf başvurusunun kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesinin kararının kaldırılmasına, imzaya itirazın kabulü ile itirazda bulunan borçlu şirket hakkındaki takibin durdurulmasına, koşulları oluşmadığından alacaklı aleyhine icra inkâr tazminatı ve para cezasına hükmedilmesine yer olmadığına karar verilmiştir. Borçlu vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine Özel Dairece, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf isteminin süre aşımından reddine karar verilmesi gerekirken işin esasının incelenmesinin isabetsiz olduğu gerekçesiyle karar bozulmuştur. 

8. Bölge Adliye Mahkemesince alacaklı vekilinin istinaf başvurusunun süresinde olduğu gerekçesiyle direnilerek önceki gibi hüküm kurulmuştur. Bölge Adliye Mahkemesinin 08.12.2022 tarihli direnme kararı borçlu vekilince temyiz edilmiş, borçlu vekili temyiz dilekçesinde koşulları oluşmadığından alacaklı aleyhine icra inkâr tazminatı ve para cezasına hükmedilmesine yer olmadığına ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının hukuka aykırı olduğunu, alacaklı aleyhine %20 tazminata ve %10 para cezasına hükmedilmesi gerektiğini ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir. 

9. Somut olayda Bölge Adliye Mahkemesinin imzaya itirazın kabulüne yönelik kararı temyiz konusu edilmemiştir. Borçlu vekilinin temyiz sebepleri gözetildiğinde uyuşmazlık konusu miktar 300.000,00 TL asıl alacağın %20’si oranında tazminata ve yine asıl alacağın %10’u oranında para cezasına ilişkin olup 90.000,00 TL'dir.

10. Bölge Adliye Mahkemesinin direnme kararının verildiği 08.12.2022 tarihinde temyiz edilebilirlik (kesinlik) sınırı 107.090,00 TL olmakla uyuşmazlık konusu değerin (90.000,00 TL) 2004 sayılı Kanun'un 364 üncü maddesinin birinci fıkrasında belirtilen kesinlik sınırını geçmediği anlaşıldığından Bölge Adliye Mahkemesi kararının temyiz kabiliyeti yoktur. 

11. Hukuk Genel Kurulunda yapılan görüşmeler sırasında;  somut uyuşmazlıkta asıl alacağa bağlı olarak tazminata ve para cezası hükmedildiğinden kesinlik sınırının tespitinde asıl alacak miktarının gözetilmesi gerektiği görüşü ileri sürülmüş ise de bu görüş yukarıda açıklanan nedenlerle Kurul çoğunluğunca benimsenmemiştir.

12. O hâlde borçlu vekilinin temyiz başvurusunun 2004 sayılı Kanun'un 5311 sayılı Kanun’un 25 inci maddesi ile değişik 364 üncü maddesinin birinci ve ikinci fıkraları ile 6100 sayılı Kanun'un 366 ncı maddesinin göndermesi ile uygulanması gereken aynı Kanun’un 352 nci maddesi uyarınca miktardan reddi gerekir.

VII.  KARAR

Açıklanan sebeplerle;

Borçlu vekilinin temyiz başvurusunun 2004 sayılı Kanun'un 5311 sayılı Kanun’un 25 inci maddesi ile değişik 364 üncü maddesinin birinci ve ikinci fıkraları ile 6100 sayılı Kanun'un 366 ncı maddesinin göndermesi ile uygulanması gereken aynı Kanun’un 352 nci maddesi uyarınca miktardan REDDİNE, 

İstek hâlinde temyiz peşin harcının yatırana iadesine,

Dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine, 

22.11.2023 tarihinde oy çokluğuyla kesin olarak karar verildi.

"K A R Ş I  O Y"

5311 sayılı Kanun’un 25 inci maddesi ile değişik İİK’nın 364 üncü maddesinin birinci fıkrasında bölge adliye mahkemesi hukuk dairesince verilen ve miktar veya değeri onbin Türk Lirası’nı geçen nihai kararlara karşı temyiz yoluna başvurulabileceği, ikinci fıkrasında ise temyiz yoluna başvurma ve incelemesinin 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu (HUMK) hükümlerine göre yapılacağı belirtilmiştir. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunun 447/2 nci maddesi gereğince bu yollamanın 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'na yapıldığı kabul edilmelidir. 

İİK’nın 364 üncü maddesinin birinci fıkrasında öngörülen kesinlik sınırı, 24.11.2016 tarihli ve 6763 sayılı Kanun'un 4 üncü maddesi ile 02.12.2016 tarihinden itibaren kırk bin Türk Lirası’na, 20.02.2019 tarihli 7165 sayılı Kanun’un 1 inci  maddesi ile de 28.02.2019 tarihinden itibaren elli sekiz bin sekiz yüz Türk Lirası’na çıkarılmıştır. 28.02.2019 tarihinde yürürlüğe giren 7165 sayılı Kanun’un 2 nci maddesi ile değişik İİK’nın Ek 1 inci maddesinde; “363 ve 364 üncü maddelerdeki parasal sınırların uygulanmasında hükmün verildiği tarihteki miktar esas alınır” hükmü bulunmaktadır.

İİK 364/1 inci maddedeki temyiz kesinlik sınırı hükmü, bölge adliye mahkemesi hukuk dairesince verilen ve miktar veya değeri onbin Türk Lirasını geçen nihai kararlara karşı temyiz yoluna başvurulabileceğini hükme bağlamakla, mahkemenin hükme bağladığı asıl uyuşmazlık konusu değer veya miktara göre parasal sınırın belirlenmesi esasını getirdiğini hükmün fer’î unsurları esas alınarak veya bu değerler eklenmek suretiyle bir kesinlik sınırı öngörmediğini de açıkça ortaya koymaktadır. Bu nedenle hükme konu miktar kesinlik sınırı altında olmakla birlikte temyize konu olsun veya olmasın bu fer’î unsurlar eklendiğinde kesinlik sınırı aşılıyor olsa bile  hükmün temyiz edilebilir olduğu sonucuna varılamayacaktır.

Temyize getirilen hususun mahkemece hükme bağlanan işin esasına ilişkin karar olmayıp yargılama gideri, harç, vekâlet ücreti, icra inkar tazminatı, para cezası gibi hükmün fer’îleri olması hâlinde de temyiz kesinlik sınırı temyize konu edilen fer’î unsurlara göre değil uyuşmazlık konusu değer veya miktar esas alınarak belirlenmelidir. Zira kanun hükmü fer’î unsurlara göre kesinlik sınırı belirlemeyi esas alan bir içerik taşımamaktadır. 

Kaldı ki icra inkâr tazminatı, para cezası, vekâlet ücreti gibi temyize konu edilebilecek fer’î unsurlar, karara konu değer veya miktara göre hesaplanıp buna göre miktarı değişen unsurlar olup uyuşmazlık konusu miktardan bağımsız olarak belirlenmiş değerler değildir.  Ayrıca bu fer’î unsurlara hükmedilmesi veya hükmedilmemesinin doğru olup olmadığının belirlenmesi de işin esası ve miktarı değerlendirilmek suretiyle yapılacak incelemeyi gerektirdiğinden değerden bağımsız bir kesinlik sınırı belirlemesi yapılmasının dayanağı da bulunmamaktadır.

Diğer yandan salt bu fer’î  unsurlar esas alınarak kesinlik sınırı belirlenmesi yapılması uyuşmazlık konusu değer veya miktara göre temyizi mümkün bir kararın, fer’î unsurlar esas alındığında temyiz edilememesi sonucunu doğurabilecek bu da mahkemeye erişim hakkını kısıtlayacaktır.

Adil yargılanma hakkı kapsamındaki mahkemeye erişim hakkına ilişkin sınırlamalar  bir kanun hükmüne dayalı olmalıdır. Zira temel hak ve hürriyetlerin kısıtlanabilmesi için kanunilik unsuru taşıyan açık bir kanun hükmü bulunması gerekir. Kanunda çok açık şekilde uyuşmazlık konusu değer veya miktara göre kesinlik sınırı belirleyen bir hükme rağmen temyize konu fer’î unsurları esas alarak kesinlik sınırı belirlenmesi gerektiği şeklinde bir sonuca varılması mahkemeye erişim hakkınının kanun hükmüne dayanılmaksızın kısıtlanmasından da öte açık kanun hükmü uygulanmayarak kısıtlanması sonucunu doğuracaktır.

Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 15.03.2023 tarih, 2022/691 Esas, 2023/209 Karar sayılı kararında da temyiz kesinlik sınırı belirlenirken uyuşmazlık konusunun değerinin tespit edilmesi; faiz, yargılama gideri ve para cezası gibi hükmün fer'îlerinin dikkate alınmaması gerektiği, şikâyetçi aleyhine hükmedilen,  Hazineye gelir kaydedilip Hazine tarafından tahsil edilen para cezasının temyiz kesinlik sınırının belirlenmesinde göz önünde bulundurulmayacağı belirtilmiştir.

Yukarıda yapılan açıklama ve sözü edilen kurallarla birlikte somut olay değerlendirildiğinde; temyize konu karar 300.000,00 TL alacak için kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takipte imza itirazında bulunulması üzerine imza itirazının kabulüyle %20 oranında icra inkâr tazminatı ve %10 oranında para cezasına hükmedilmesine ilişkindir. Mahkemece para cezası ve tazminata hükmedilmesi temyize konu edilmiştir. Temyize konu miktarlar toplamı temyiz kesinlik sınırı altında olsa da kesinlik sınırının, imza itirazına ve karara konu 300.000,00 TL alacak miktarı esas alınarak belirlenmesi gerektiğinden ve bu miktar da karar tarihine göre 107.090,00 TL kesinlik sınırı üstünde olduğundan temyiz incelemesinin yapılması gerekir.

Yukarıda açıklanan nedenlerle temyiz incelemesi yapılabileceği ve ön sorun bulunmadığı görüşünde olduğumuzdan, temyize konu para cezası ve tazminat miktarına göre karar kesin olduğu için temyiz incelemesi yapılamayacağı ve ön sorun buluduğu yönünde oluşan değerli çoğunluk görüşüne katılamıyoruz.

HGK. 22.11.2023 T. E: 12-438, K: 1127

DANIŞTAY
8. DAİRE
Esas Numarası: 2020/3630
Karar Numarası: 2020/5365
Karar Tarihi: 08.12.2020

Dava konusu uyuşmazlıkta, Ankara Barosu levhasına nakil yoluyla kayıt talebinde bulunan davacıdan, levhaya kayıt ücreti olarak giriş keseneği nakil gelen açıklamasıyla 4.000,00 TL tahsilat yapıldığı, yapılan tahsilatın Avukatlık Kanunu uyarınca Baro Genel Kurulunca belirlenen giriş keseneği tutarından fazla olduğu, her ne kadar tahsilat makbuzunda giriş keseneği açıklamasına yer verildiği görülmekte ise de, belirlenen 4.000,00 TL tutarın sadece nakil yoluyla levhaya kayıt başvurusunda bulunanlar için uygulandığı, usulüne uygun avukatlık stajı yaparak baro levhasına kayıt talebinde bulunanlardan alınacak giriş keseneği ile nakil yoluyla baro levhasına kayıt talebinde bulunan avukatlardan alınacak giriş keseneği arasında ayrım yapılmasını gerektirir herhangi bir yasal dayanağın bulunmadığı anlaşıldığından dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmaktadır. Sadece nakil yoluyla baro levhasına kayıt başvurusunda bulunanlar için öngörülen bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi durumunda, baro levhasına kayıt başvurusunun olumsuz sonuçlanarak mesleğin fiilen icra edilememesi ihtimali söz konusu olduğundan, bu durumun daha az giriş keseneği ödeyerek mesleğe fiilen başlayan avukatlar karşısında nakil yoluyla levhaya kayıt başvurusunda bulunanların Anayasa'da teminat altına alınan çalışma hakkına ölçüsüz bir müdahale teşkil edeceği de açıktır. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası uyarınca, idare kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlü olduğundan, hukuka aykırı olduğu tespit edilen giriş keseneği adı altında davacıdan fazladan alınan nakil ücretinin davalı idareye başvuru tarihinden itibaren yasal faiziyle birlikte davacıya ödenmesi gerekmektedir. 
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince gereği düşünüldü:
Dava, İstanbul Barosuna kayıtlı avukat olarak görev yapmakta iken Ankara'ya taşınan ve nakil yoluyla kaydının Ankara Barosu'na alınmasını talep eden davacı tarafından, nakil başvurusu sırasında alınan 4.000,00-TL bedelin tarafına iadesi istemiyle yapılan 09/01/2019 tarihli başvurunun reddine ilişkin Ankara Barosu Başkanlığımın 10/01/2019 tarih ve 11-117/5447 sayılı işleminin iptali ile ödenen 4.000,00-TL'nin yasal faiziyle iadesine karar verilmesi istemiyle açılmıştır.
 
Ankara 23. İdare Mahkemesi Hakimliği'nin 30/10/2019 tarih ve E:2019/479 K:2019/2695 sayılı kararıyla, Avukatlık Kanunu'nun 81. maddesinin ikinci fıkrasının nakil ücretini de kapsadığının kabulü gerektiği, bu bağlamda baro giriş keseneği miktarının tespitinin Baro Genel Kurullarına ait olduğu, ancak Genel Kurullara verilen bu yetkinin 1136 sayılı Avukatlık Kanunu'nun 81. maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen ölçülerle sınırlı olduğu ancak Genel Kurul kararının iptali yönünde herhangi bir karar alınmadığı ve söz konusu Kanun uyarınca miktar tespitinde yetkinin Genel Kurul'a ait olduğu hususları göz önüne alındığında dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine, kesin olarak karar verilmiştir.
 
28.06.2014 tarih ve 29044 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 6545 sayılı Kanunun 19. maddesiyle değişik 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun "İstinaf başlıklı 45. maddesinin 1. fıkrasının ikinci cümlesinde, konusu beş bin (kararın verildiği tarih itibarıyla altı bin) Türk lirasını geçmeyen vergi davaları, tam yargı davalar ve idari işlemlere karşı açılan iptal davaları hakkında idare ve vergi mahkemelerince verilen kararların kesin olduğu, bu kararlara karşı istinaf yoluna başvurulamayacağı kuralına yer verilmiştir.
 
Buna göre, Ankara 23. İdare Mahkemesi Hakimliği'nin 30/10/2019 tarih ve E:2019/479 K:2019/2695 sayılı kararına konu uyuşmazlık konusu tutar, kararın verildiği tarih itibarıyla 2577 sayılı Kanunun 45/1. maddesinde belirtilen parasal sınırın altında kaldığından istinaf kanun yoluna başvurma imkanı bulunmaksızın kesinleşmiştir.
 
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun "Kanun Yararına Temyiz" başlıklı 51. maddesinde; " 1. İdare ve vergi mahkemeleri ile bölge idare mahkemelerinin kesin olarak verdiği kararlar ile istinaf veya temyiz incelemesinden geçmeden kesinleşmiş bulunan kararlardan niteliği bakımından yürürlükteki hukuka aykırı bir sonucu ifade edenler, ilgili bakanlıkların göstereceği lüzum üzerine veya kendiliğinden Başsavcı tarafından kanun yararına temyiz olunabilir.
 
2. (Değişik: 5/4/1990 - 3622/20 md.) Temyiz isteği yerinde görüldüğü takdirde karar, kanun yararına bozulur. Bu bozma kararı, daha önce kesinleşmiş olan merci kararının hukuki sonuçlarını kaldırmaz.
 
3. Bozma kararının bir örneği ilgili bakanlığa gönderilir ve Resmi Gazete'de yayımlanır." hükmüne yer verilmiştir.
1136 sayılı Avukatlık Kanunu'nun 3. maddesinin 1. fıkrasının (e) bendinde, "Levhasına yazılmak istenen baro bölgesinde ikametgahı bulunmak", avukatlığa kabul şartları arasında sayılmış, "Baro keseneği" başlıklı 65. maddesinin 1. fıkrasının 1. cümlesinde, "Baro keseneğinin yıllık miktarı, genel kurulca belirlenir ve her yılın ocak ve temmuz aylarında iki eşit taksitte ödenir."; "Levhaya yazılma yükümlülüğü" başlıklı 66. maddesinin 1. fıkrasında, "Her avukat, bölgesi içinde sürekli olarak avukatlık edeceği yerin baro levhasına yazılmakla yükümlüdür"; "Başka baroya nakil" başlıklı 68. maddesinde, "Bir barodan diğer baroya nakil hakkındaki istekler, levhasına yazılmak istenen baro yönetim kuruluna yazı ile yapılır. Nakil dilekçelerine hangi belgelerin ekleneceği ve nakilde ne gibi usullerin uygulanacağı yönetmelikte gösterilir."; "Nakille ilgili inceleme ve istemin kabulü" başlıklı 69. maddesinde, "Nakil isteği ile başvurulan baronun yönetim kurulu, istekte bulunan avukat hakkında gerekli gördüğü her türlü inceleme ve işlemleri yapar ve özellikle avukatın disiplin kovuşturması altında olup olmadığını, ödenecek borcu bulunup bulunmadığını levhasına yazılı olduğu barodan sorar. (...) avukatın baroya borçlarını ödemesinden evvel hiçbir işlem yapılamaz. Nakil isteminin kabulü halinde verilecek karar, nakledilen baro yönetim kurulu tarafından Türkiye Barolar Birliğine ve avukatın ayrıldığı baroya derhal bildirilir."; "Nakil isteminin reddi" başlıklı 70. maddesinde, "Nakil isteminin, levhasına yazılmak için başvurulan baroca reddi halinde, nakil isteğinde bulunan avukat, bu kararın kendisine tebliğinden itibaren onbeş gün içinde Türkiye Barolar Birliğine itiraz edebilir. Baro yönetim kurulu, nakil isteminin baroya varışı tarihinden itibaren bir ay içinde bir karar vermezse istem reddedilmiş sayılır. Bu halde bir aylık sürenin bitiminden itibaren onbeş gün içinde ilgili, Türkiye Barolar Birliğine itiraz edebilir. Türkiye Barolar Birliğinin itiraz üzerine vereceği kararlar kesin olup bu kararlara karşı ilgili tarafından İdari Yargı Merciine başvurulabilir. Türkiye Barolar Birliği itiraz dilekçesinin varışı tarihinden itibaren üç ay içinde bir karar vermezse itiraz reddedilmiş sayılır. Türkiye Barolar Birliği itirazın kabulü hakkındaki kararını, avukatın naklettiği ve ayrıldığı barolara derhal bildirir." hükümlerine yer verilmiş; 72. maddesinin 1. fıkrasının © bendinde, "Üç ay içinde baro bölgesinde bir büro açılmamış olması veya büronun kapatılmış yahut baro bölgesi dışına nakledilmiş bulunması, uyarıya rağmen kayıtlı olduğu baro dışında sürekli olarak avukatlık yapan avukatın çalışmasını sürdürdüğü baroya kaydını yaptırmaması" hali levhadan silinmeyi gerektiren haller arasında yer almış; 81. maddesinin 1. fıkrasının 2. bendinde, "Levhaya, avukatlık ortaklığı siciline yazılacakların giriş keseneğini avukatlar için en az ikibin en çok sekizbîn, avukatlık ortaklıkları için en az yirmibin en çok seksenbin; yıllık keseneğini de, avukatlar için en az bin en çok dörtbin, avukatlık ortaklıkları için en az onbin en çok kırkbin gösterge rakamının her yıl bütçe kanununda Devlet memurları için belirlenen maaş katsayısının çarpımı ile elde edilecek miktar oranında tespit etmek ve bunların ödeneceği tarihleri belirlemek.", Baro Genel Kurullarının görevleri arasında sayılmış; 95. maddesinin 2. fıkrasının 2. bendinde, "Stajyer ve avukatların baroya kabul ve levhaya yazılma veya nakil işleri hakkında karar vermek" ve 13. bendinde, "Genel kurul kararlarını yerine getirmek" Baro Yönetim Kurullarının görevleri arasında sayılmıştır.
 
19.06.2002 tarih ve 24790 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Türkiye Barolar Birliği Avukatlık Kanunu Yönetmeliği'nin başka baroya nakil hükümlerini düzenleyen dördüncü bölümünün "Başvurma" başlıklı 21. maddesinde, "Nakil için başvuru, avukatın levhasına yazılmak istediği baro yönetim kuruluna yazı ile yapılır. Başvuru yazısında, istekte bulunan avukatın levhasında kayıtlı olduğu baronun adı, baro sicil numarası, ruhsatname tarih ve numarası, sosyal güvenlik yönünden hangi statüye tabi bulunduğu, levhasına yazılmak istediği baro bölgesindeki tebligat adresini bildirmesi şarttır. "İnceleme" başlıklı 22. maddesinde, "Başvurunun yapıldığı baro yönetim kurulu nakil istemi üzerine; a) Avukatın levhasına yazılı olduğu barodan, avukatın nakil isteğinde bulunduğunu da bildirerek; baroya aidat borcu, yaşlılık sigortası prim borcu olup olmadığını, disiplin kovuşturması altında bulunup bulunmadığını ve gerekli gördüğü diğer hususları sorar, b) Türkiye Barolar Birliğine avukatın nakil yoluyla levhasına yazılmak istediğini bildirir, ruhsatname tarih ve numarasını belirterek, avukatın bu konudaki bildirisini doğrular, c) Gerekli gördüğü diğer incelemeleri yapar."; "Karar" başlıklı 23. maddesinde, "Baro yönetim kurulu, avukatın, istek sırasında levhasına yazılı olduğu baroya yıllık kesenek borcu, Sosyal Sigortalar Kurumuna (..) prim borcu olduğunu veya disiplin kovuşturması altında bulunduğunu tespit ederse, bu engeller ortadan kalkıncaya kadar işlem yapılmamasını kararlaştırır ve avukata, nakil isteği hakkında bir karar verilebilmesi için borçlarının ödenmesinin ve/veya disiplin kovuşturmasının sonuçlanmasının gerektiğini tebliğ eder. Avukatın; levhasına yazılı olduğu baroya yukarıda sözü edilen türde borçları yoksa ya da yapılan tebligat üzerine bu borçlarının ödendiği, avukatın borçlu olduğu baro tarafından düzenlenecek bir belge ile kanıtlanmışsa; avukat disiplin kovuşturması altında bulunmuyor ya da hakkındaki disiplin kovuşturmasının sonuçlandığı, kovuşturma yapan baronun bu konudaki yazısı ile kanıtlanmışsa; nakil isteminde bulunulan baro yönetim kurulu nakil istemini inceler ve istemin kabulü veya reddine dair bir karar verir."; "İstemin Kabulü ve Reddi" başlıklı 24. maddesinde, "İstemin kabulü kararı ile birlikte avukat o baronun levhasına yazılmış olur. Baro levhasına yazılma günü, derhal Türkiye Barolar Birliğine ve avukatın önceden yazılı olduğu baroya bildirilir. Avukatın nakil öncesi kayıtlı bulunduğu baro bu bildirim üzerine, naklin gerçekleştiği baro levhasına kayıt tarihi itibariyle avukatın adını kendi baro levhasından siler. Avukatın baro sicil ve sigorta dosyaları naklettiği baroya gönderilir. Avukatın naklettiği baronun adı, Türkiye Barolar Birliğine ve Adalet Bakanlığına bildirilir. Avukattan, naklettiği baro levhasına kaydı yapılırken giriş keseneği alınır." hükümlerine yer verilmiştir.
 
Dava dosyasının incelenmesinden, İstanbul Barosuna kayıtlı avukat olarak görev yapmakta iken Ankara'ya taşınması sebebiyle 16/11/2018 tarihli başvuru ile kaydının nakil yoluyla Ankara Barosu'na alınması talebinde bulunan davacı tarafından, nakil başvurusu sırasında kendisinden alman 4.000,00-TL bedelin, yasal faiziyle iadesine karar verilmesi istemiyle Ankara Barosu Başkanlığına hitaben 09/01/2019 tarihli dilekçe ile yapılan başvurunun, Ankara Barosu Yönetim Kurulu'nun 09/01/2019 tarih ve16/59 sayılı kararıyla, Ankara Barosu 65. Olağan Genel Kurulunda alınan karar doğrultusunda reddedilmesi ve bu kararın Ankara Barosu Başkanlığımın 10/01/2019 tarih ve 11-117/5447 sayılı işlemi ile davacıya bildirilmesi üzerine: bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
 
Davacı tarafından, Avukatlık Kanunu'nda avukatlardan alınacak ücretlerin "yıllık kesenek" ve "giriş keseneği" adı altında düzenlendiği, nakil yoluyla kayıt yaptıranlardan "nakil ücreti" adı altında alınabilecek bir ücretin yasal dayanağının bulunmadığı, Baro Genel Kurulları tarafından belirlenecek giriş keseneği ve yıllık keseneğin asgari ve azami hadlerinin ise Avukatlık Kanunu'nun 81/2. maddesinde belirtildiği, belirtilen sınırları aşan kararların yok hükmünde olduğu ileri sürülmektedir.
 
Davalı idare tarafından, İstanbul Barosu'ndan nakil olmak üzere başvuran davacıdan başvurusu üzerine 20-21 Ekim 2018 tarihinde yapılan Ankara Barosu 65. Olağan Genel Kurulu'nda alınan karar gereği 4.000,00-TL giriş keseneğinin tahsil edildiği, Avukatlık Kanunu Yönetmeliği'nin 24. maddesinin son fıkrasında, avukattan naklettiği baro levhasına kaydı yapılırken giriş keseneği alınacağının açıkça düzenlendiği, yapılan yasal ödemeler neticesinde 28/11/2018 tarih ve 9/287 sayılı Yönetim Kurulu kararıyla davacının baro levhasına kaydının yapıldığı, Avukatlık Kanunu'nun 81. maddesinde giriş keseneğini belirleme yetkisinin Baro Genel Kurulu'na verildiği, bu yetki gereği Ankara Barosu 65. Olağan Genel Kurulu'nda nakil için giriş keseneğinin 4.000,00-TL olarak belirlendiği, yine Kanunun 95. maddesinin 13. fıkrasında, Genel Kurul kararlarını yerine getirme görevinin Baro Yönetim Kurulu'nun görevleri arasında sayıldığı, Genel Kurul kararlarını uygulamakla yükümlü olan Yönetim Kurulu tarafından davacının giriş keseneğinin iadesi talebinin reddine ilişkin işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı savunulmaktadır.
 
Ruhsatname sahibi olan avukatların, avukat unvanını kullanabilmeleri, mesleği fiilen icra edebilmeleri ve avukatlığa ait yetkileri kullanabilmeleri için bölgesi içinde sürekli olarak avukatlık edeceği yerin baro levhasına yazılma yükümlülüğü bulunmaktadır. Baro levhasına kayıt talebinde bulunan bir kişinin ikamet ettiği bölgedeki baro levhasına yazılabilmesi için kural olarak Avukatlık Kanunu'nun 3. maddesinde belirtilen yasal şartları taşıması daha önce Avukatlık Kanunu'nun 72. maddesi uyarınca baro levhasından kaydı silinmiş ise levhadan silinmeyi gerektiren hallerin sona erdiğini ispat etmesi gerekmektedir. Kanunda baro levhasına kayıt taleplerinin incelenmesi safhasında bu iki maddeden kaynaklanan şartlar haricinde adaylara veya avukatlara getirilmiş başkaca bir yükümlülük bulunmamaktadır.
 
Avukatlık Kanunu'nun 76. maddesinde, Barolar, avukatlık mesleğini geliştirmek, meslek mensuplarının birbirleri ve iş sahipleri ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni sağlamak; meslek düzenini, ahlakını, saygınlığını, hukukun üstünlüğünü, insan haklarını savunmak ve korumak, avukatların ortak ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla tüm çalışmaları yürüten, tüzel kişiliği bulunan, çalışmalarını demokratik ilkelere göre sürdüren kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşları olarak tanımlanmış olup; baro levhasına kayıtlarını yaparak avukatlık mesleğini fiilen icra etmek isteyen avukatlar arasında çalışma yaşamına ilişkin gerekli düzenlemeleri yaparak fırsat eşitliği sunmak ve her türlü ayrımcılığı önleyici tedbirler almak, gerek Anayasalın 49.; maddesinde ifade edilen çalışma hakkı bağlamında gerekse avukatlık meslek düzeninin korunmasının sağlanması açısından Baroların yükümlülükleri arasında yer almaktadır.
 
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri bir arada incelendiğinde; bir avukatın kayıtlı olduğu barodan diğer bir baroya nakil talebinde bulunması durumunda, nakil isteği ile başvurulan Baro Yönetim Kurulu'nca yapılacak araştırma sonucunda baro levhasına yazılma konusunda herhangi bir engeli bulunmadığı sonucuna varılarak istemi kabul edilen avukattan yalnızca giriş keseneğinin alınacağı, Avukatlık Kanunu'nun 81. maddesinin 1. fıkrasının 2. bendi uyarınca ise Baro Genel Kurullarının levhaya kayıt aşamasında avukatlardan alınacak giriş keseneğini asgari ve azami sınırlar içerisinde kalmak kaydıyla belirlemeye yetkili olduğu anlaşılmaktadır.
 
Dava konusu uyuşmazlıkta, Ankara Barosu levhasına nakil yoluyla kayıt talebinde bulunan davacıdan, levhaya kayıt ücreti olarak "giriş keseneği-nakil gelen" açıklamasıyla 4.000,00 TL tahsilat yapıldığı, yapılan tahsilatın Avukatlık Kanunu'nun 81/2. maddesi uyarınca Baro Genel Kurulunca belirlenen giriş keseneği tutarından fazla olduğu, her ne kadar tahsilat makbuzunda "giriş keseneği" açıklamasına yer verildiği görülmekte ise de, belirlenen 4.000,00 TL tutarın sadece nakil yoluyla levhaya kayıt başvurusunda bulunanlar için uygulandığı, usulüne uygun avukatlık stajı yaparak baro levhasına kayıt talebinde bulunanlardan alınacak "giriş keseneği" ile nakil yoluyla baro levhasına kayıt talebinde bulunan avukatlardan alınacak "giriş keseneği” arasında ayrım yapılmasını gerektirir herhangi bir yasal dayanağın bulunmadığı anlaşıldığından dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmaktadır.
 
Öte yandan, sadece nakil yoluyla baro levhasına kayıt başvurusunda bulunanlar için öngörülen bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi durumunda, baro levhasına kayıt başvurusunun olumsuz sonuçlanarak mesleğin fiilen icra edilememesi ihtimali söz konusu olduğundan, bu durumun daha az giriş keseneği ödeyerek mesleğe fiilen başlayan avukatlar karşısında nakil yoluyla levhaya kayıt başvurusunda bulunanların Anayasa'da teminat altına alınan çalışma hakkına ölçüsüz bir müdahale teşkil edeceği de açıktır.
 
Davalı idarece, dava konusu işlemin Ankara Barosu'nun 20-21 Ekim 2018 tarihinde yapılan 65. Olağan Genel Kurulunda alınan karar gereği tesis edildiği, Baro Yönetim Kurullarının Genel Kurul kararlarını uygulamak konusunda bağlı yetki içinde olduğu savunulmuş ise de; 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 7. maddesinin 4. fıkrası uyarınca düzenleyici işlemin iptal edilmemiş olması bu düzenlemeye dayalı işlemin iptaline engel olmayacağından davalı idarenin bu savunmasına itibar edilmemiştir.
 
Diğer taraftan Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 125. maddesi uyarınca, idare kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlü olduğundan, hukuka aykırı olduğu tespit edilen "giriş keseneği" adı altında davacıdan fazladan alınan nakil ücretinin davalı idareye başvuru tarihi olan 09/01/2019 tarihinden itibaren yasal faiziyle birlikte davacıya ödenmesi gerekmektedir.
 
Açıklanan nedenlerle, Danıştay Başsavcılığımın kanun yararına temyiz isteminin kabulüne, Ankara 23. İdare Mahkemesinin 30/10/2019 tarih ve E:2019/479 K:2019/2695 sayılı kararının 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 51. maddesi uyarınca, hükmün sonuçlarına etkili olmamak üzere kanun yararına bozulmasına, kararın birer suretinin Danıştay Başsavcılığına, Ankara Barosu Başkanlığı ile davacıya gönderilmesine ve bu kararın Resmi Gazete'de yayımlanmasına, 08/12/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

MADDE 1- (1) Bu Yönetmeliğin amacı, tarımsal üretim sözleşmesinden doğan hukuk uyuşmazlıklarının arabuluculuk yoluyla çözümlenmesine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.

MADDE 2- (1) Bu Yönetmelik; tarımsal üretim sözleşmesinden doğan hukuk uyuşmazlıklarının arabuluculuk yoluyla çözümlenmesine ilişkin dava şartı olarak arabuluculuk süreci ile uzmanlık eğitimine ilişkin usul ve esasları kapsar.

MADDE 3- (1) Bu Yönetmelik, 18/4/2006 tarihli ve 5488 sayılı Tarım Kanununun 13 üncü maddesinin ikinci fıkrasının (e) bendine dayanılarak hazırlanmıştır.

İKİNCİ BÖLÜM

MADDE 4- (1) Tarımsal üretim sözleşmesinden doğan davalarda arabulucuya başvurulmuş olması dava şartıdır.

(2) Davacı, arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılamadığına ilişkin son tutanağın aslını veya arabulucu tarafından onaylanmış bir örneğini dava dilekçesine eklemek zorundadır. Bu zorunluluğa uyulmaması hâlinde mahkemece davacıya, son tutanağın bir haftalık kesin süre içinde mahkemeye sunulması gerektiği, aksi takdirde davanın usulden reddedileceği ihtarını içeren davetiye gönderilir. İhtarın gereği yerine getirilmez ise dava dilekçesi karşı tarafa tebliğe çıkarılmaksızın davanın usulden reddine karar verilir.

(3) Dava dilekçesi içeriğinden açıkça arabulucuya başvurulmadan dava açıldığının anlaşılması hâlinde derhal herhangi bir usulü işlem yapılmadan ve duruşma yapılmaksızın dosya üzerinden davanın, dava şartı yokluğu sebebiyle usulden reddine karar verilir.

MADDE 5- (1) Arabulucu, adli yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonu başkanlıklarına bildirilen sözleşmeli üretim konusunda uzmanlık eğitimi almış olan arabulucular listesinden adliye arabuluculuk bürosu tarafından puanlama yöntemiyle belirlenir. Ancak tarafların listede yer alan herhangi bir arabulucu üzerinde başvuru sırasında anlaşmaları hâlinde taraflar veya tarafların imzasını taşıyan bir tutanakla beraber üzerinde anlaşılan arabulucu, durumu adliye arabuluculuk bürosuna bildirdiğinde bu arabulucu görevlendirilir. Tarımsal üretim sözleşmesinden doğan uyuşmazlıklarda liste dışından bir arabulucu görevlendirilemez.

(2) Tarımsal üretim sözleşmesi alanında uzmanlık eğitimi alan arabulucu bulunmaması durumunda diğer arabulucular görevlendirilir.

MADDE 6- (1) Arabulucu, yapılan başvuruyu görevlendirildiği tarihten itibaren iki hafta içinde sonuçlandırır. Bu süre zorunlu hallerde arabulucu tarafından en fazla bir hafta uzatılabilir.

MADDE 7- (1) Arabuluculuk Daire Başkanlığı, tarımsal üretim sözleşmesi alanında arabuluculuk uzmanlık eğitimine ilişkin usul ve esasları belirler.

 

MADDE 8- (1) Bu Yönetmelikte hüküm bulunmayan hallerde niteliğine uygun düştüğü ölçüde 2/6/2018 tarihli ve 30439 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu Yönetmeliği hükümleri uygulanır.

GEÇİCİ MADDE 1- (1) Bu Yönetmelikte düzenlenen hükümler, 1/9/2023 tarihinden sonra açılacak davalarda uygulanır.

MADDE 9- (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE 10- (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Adalet Bakanı yürütür.