GÜVENLİ Taşımacılık Anonim Şirketinin mülkiyetinde bulunan ve Muğla gemi siciline kayıtlı bulunan yük ve petrol gemisi SANTA MARMARA, 01.05.2024 tarihinde işletilmeye başlanmıştır. SANTA MARMARA isimli yük ve petrol gemisi İzmir Limanına geldiğinde, PARLAYAN Akaryakıt Şirketinden 250.000 TL (ikiyüzellibin) tutarında yakıt almış ve akabinde İstanbul a gitmek üzere tekrar yola çıkmıştır. Aradan 2 ay geçmesine rağmen PARLAYAN Akaryakıt Şirketine yakıt ücretini halen ödenmemiştir.
Bütün bu gelişmeler yaşanırken FATİH Limitet Şirketi, GÜVENLİ Taşımacılık Anonim Şirketinden 300.000 TL (üçyüzbin) tutarında bono almış olmasına rağmen, GÜVENLİ Taşımacılık Anonim Şirketi bu borcu da ödememesi üzerine, bono hakkında yetkili ve görevli icra dairesinde kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takip başlatan YILDIZ Limitet Şirketi SANTA MARMARA isimli yük ve petrol gemisine haciz koyma talepli evrakı, yetkili ve görevli icra dairesine göndermişlerdir.
SORU 1 : PARLAYAN Akaryakıt Şirketi yakıt alacağı için SANTA MARMARA isimli gemiye İstanbul a doğru yola çıkmış halde seyrederken ihtiyati haciz isteminde bulunması hukuken uygun mu?
Türk Ticaret Kanunu MADDE 1353 e göre: (1) “Deniz alacaklarının teminat altına alınması için, geminin sadece ihtiyati haczine karar verilebilir. Bu alacaklar için gemi üzerine ihtiyati tedbir konulması veya başka bir surette geminin seferden menedilmesi istenemez” yine (3) “Deniz alacaklarından başka alacaklar için gemi hakkında ihtiyati haciz kararı verilemez.” hükmü de mevcuttur. Hal böyle olunca acaba yakıt alacağının deniz alacağı olup olmadığını incelemek gerekir. Türk Ticaret Kanunu MADDE 1352 e göre, “Geminin işletilmesi, yönetimi, korunması veya bakımı için sağlanan eşya, malzeme, kumanya, yakıt, konteynerler dahil teçhizat ve bu amaçlarla verilen hizmetler” olarak yakıt alacağının da sayıldığı görülecektir. Durum genel olarak değerlendirildiğinde, yakıt alacağı bir deniz alacağı olduğundan ve Türk Ticaret Kanunu MADDE 1369 a göre ihtiyati haczin verileceği ve uygulanacağı sırada gemi malikinin şahsen sorumlu olması gerektiği kuralına göre, olayımızda bu şart da sağlandığından yakıt alacağı için ihtiyati haciz talep edilebilir.
Gemilerin seferde iken de ihtiyati haczi mümkündür. Buna göre ihtiyati haciz kararı ilgililere tebliğ edilerek deniz alacağı için 10 gün içinde teminat vermesini, aksi halde geminin izleyen ilk seferde icra dairesine teslim olunmasına karar vereceği ihtar olunur. Süre geçtikten sonra halen teminat verilmemiş olması durumunda, teslim yükümlüğünü yerine getirmeyenler hakkında TCK 289. maddesine göre ceza uygulanır.
SORU 2 : FATİH Limitet Şirketi bonodan kaynaklı alacağı için ihtiyati haciz isteyebilir mi? İsteyemez ise talep edebileceği haciz türü nedir?
Yukarıda izah etmeye çalıştığımız gibi Türk Ticaret Kanunu MADDE 1353 e göre: (1) “Deniz alacaklarının teminat altına alınması için, geminin sadece ihtiyati haczine karar verilebilir. Bu alacaklar için gemi üzerine ihtiyati tedbir konulması veya başka bir surette geminin seferden menedilmesi istenemez” (3) “Deniz alacaklarından başka alacaklar için gemi hakkında ihtiyati haciz kararı verilemez.” hükümleri amirdir. Buna göre bonodan kaynaklanan adi alacak (normal alacak) deniz alacağı olmadığından bu bono alacağından dolayı, ihtiyati haciz istenemez. Ancak Kambiyo Senetlerine Özgü Haciz Yolu ile takip yapılıp, takipte icra takibi kesinleştikten sonra borçlunun üzerinde bir geminin olduğunun anlaşılması halinde (araç haciz istenir gibi) geminin üzerine de kesin haciz konulması istenebilir.
SORU 3 : SANTA MARMARA isimli yük ve petrol gemisi İstanbul a geldiğinde batmış olmasından dolayı DURAN Kurtarma Anonim Şirketinin talep ettiği ancak halen ödenmeyen kurtarma alacağı, İcra Müdürlüğü tarafından yapılacak sıra cetvelinde yer alacağı sıra hakkında bilgi veriniz?
Türk Ticaret Kanunu MADDE 1320 de gemi alacakları tanımlanmış ve tek tek sayılmıştır. (Sınırlı Sayı İlkesi) Bu alacaklardan başka alacaklar gemi alacağı olarak nitelendirilmez. O halde kurtarma alacağının gemi alacağı olup olmadığı tartışılması gereken husus olacaktır. Kanun maddesine göre; MADDE 1320- (1) “Geminin malikine, kiracısına, yöneticisine veya işletenine karşı doğmuş olan aşağıdaki alacaklar sahiplerine “gemi alacaklısı hakkı” verir: “.... c) Kurtarma ücreti. Görüldüğü gibi ilgili maddenin c fıkrasında kurtarma ücretinin gemi alacağı olduğu görülmektedir.
Sıra Cetvelinin düzenlemesine ilişkin maddelere baktığımızda ise MADDE 1392- “(1) Sıra cetvelinin üçüncü sırasına, 1320. maddenin birinci fıkrasının (a) ila (e) bentlerinde düzenlenmiş olan gemi alacaklılarından 1390 .maddeye girmeyenler kaydedilir.”
1390. maddeyi de incelersek, MADDE 1390- (1) “Sıra cetvelinin birinci sırasına, geminin haczi tarihinden ödemelerin yapıldığı tarihe kadar; a) Geminin haczinden, hacizde geçen süre boyunca geminin bakımı ve korunmasıyla gemi adamlarının iaşelerinden, geminin paraya çevrilmesinden, satış tutarının paylaştırılmasından doğan giderler ve harcamalar, b) 1320. maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde sayılan alacaklardan hacizde geçen süreye ilişkin olanlar,” olarak karşımıza çıkar. Hal böyle olunca yapılacak değerlendirme sonucu olayımızdaki kurtarma ücreti alacağının yapılacak bir sıra cetvelinde birinci ve ikinci sırada yer alması gereken alacakların da mevcut olması halinde 3. sırada yer alması gerekmektedir.
Av. Fatih Emre CANSU
Tamamen şahsım tarafından hazırlanmıştır. Ticari maksat hariç her türlü paylaşım ve yayım için müsaittir.
Gemilerin İcrası Pratik Çalışması
